του ARTHUR EVANS
Εισαγωγή (του Green Anarchy)
Το παρακάτω δοκίμιο έχει ανατυπωθεί από το κλασσικό ανατρεπτικό έργο: “Η μαγεία και η ομοφυλοφιλική αντι-κουλτούρα: Μια ριζοσπαστική ματιά πάνω στο Δυτικό πολιτισμό και σε κάποιους ανθρώπους που αυτός έχει προσπαθήσει να καταστρέψει.”, γραμμένο από τον queer, αναρχικό και ανθρωπολόγο Άρθουρ Έβανς το 1978. Αυτό το ρηξικέλευθο βιβλίο ασκεί κριτική στον πολιτισμό και τη βιομηχανοποίηση από τη σκοπιά των ανθρώπων που είναι queer και παγανιστές και θα έπρεπε να διαβαστεί από όλους τους αναρχικούς που είναι ενάντια στον πολιτισμό. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει καταστεί σαφές στους ανθρώπους που είναι ενεργοί στον επαναστατικό αγώνα ότι τα προβλήματα ενάντια στα οποία παλεύουμε είναι όλα αλληλένδετα. Τα προβλήματα είναι όλα εκφάνσεις της παρακμάζουσας πατριαρχίας και πηγάζουν από θεμελιώδεις ατέλειες στις πιο βασικές ιδέες του πολιτισμού.
Σε αυτό το βιβλίο ο Έβανς μιλάει για την καταπίεση των μαγισσών και των θρησκειών της φύσης στην Ευρώπη σε συνάφεια με την άνοδο της πατριαρχίας. Συνδέει την καταπίεση των μαγισσών, των ομοφυλόφιλων ανδρών και γυναικών με την άνοδο της αρρενωπότητας, της στρατιωτικοποίησης (μιλιταρισμού) και της πατριαρχικής τάξης. Όπως πολλοί φεμινιστές ανθρωπολόγοι και ιστορικοί, έτσι και ο Έβανς χρειάστηκε να βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στο μύθο και την προφορική παράδοση για να επαναπροσεγγίσει την ιστορία αυτών των ανθρώπων – από τότε που η πατριαρχία ήταν τόσο αδίστακτη στην εξολόθρευση της ομοφυλοφιλικής και παγανιστικής κουλτούρας – αλλά αυτό δεν κάνει τις θεωρίες του λιγότερο έγκυρες ή στοχαστικές.
Επιλέξαμε να ανατυπώσουμε μια σύντομη έκδοση από αυτό το συγκεκριμένο δοκίμιο διότι ασχολείται με την προέλευση της στρατιωτικοποίησης της Αμερικανικής αυτοκρατορίας και μοιάζει να είναι εξαιρετικά σχετικό με την παρούσα παγκόσμια κρίση. Πολλές υποσημειώσεις αφαιρέθηκαν αφού δεν μπορεί να τυπωθεί όλη η βιβλιογραφία εδώ.
Βλέπω
Φοράω
το χαμόγελο του ζωντανού-νεκρού
του νοήμονα
καθώς περπατάμε στα νύχια των ποδιών πάνω σε πολλούς καθρέπτες
κρατώντας τις χειροβομβίδες
της αλήθειας μας
Claudia Reed “Η δουλεία των γυναικών” στο περιοδικό Plexus
Ο Αμερικάνικος πολιτισμός ξεκίνησε με γενοκτονία.
Όταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι άποικοι έφθασαν στη Βόρειο Αμερική, δεν ήρθαν σε μια έρημη γη. Αντ’ αυτού βρήκαν μια ποικιλία φυσικών ανθρώπων που ζούσαν εκεί για πολλά συναπτά έτη. Αυτοί οι φυσικοί άνθρωποι ανέπτυξαν κάποιες από τις πιο εξαίσιες κουλτούρες στην καταγεγραμμένη ιστορία. Έζησαν ολοκληρωμένες, μακρόβιες και υγιής ζωές. Οι κοινωνίες τους είχαν ελάχιστη ιεραρχία και απουσία παντός είδους κυβερνητικού σχηματισμού. Οι οργανωμένες πολεμικές συρράξεις, με τη σύγχρονη έννοια του όρου, ήταν σπάνιες ή άγνωστες. Η εργασία ήταν ελεύθερη. Οι γυναίκες απολάμβαναν κατά γενικό κανόνα υψηλή κοινωνική θέση και στους ομοφυλόφιλους και των δύο φύλων αποδιδόταν θρησκευτικό δέος. Ανέπτυξαν πανέμορφα τεχνουργήματα και κατασκευές, στην κατασκευή των οποίων συμμετείχε ο καθένας έχοντας αναπτύξει τις κατάλληλες δεξιότητες. Κατάφερναν να ικανοποιήσουν όλες τις βασικές ανάγκες της ανθρώπινης ύπαρξης με περισσή χαρά και ομορφιά και ήταν ικανοί να το κάνουν χωρίς την κατάρα των πόλεων, της αστυνόμευσης, των ψυχιατρείων ή των πανεπιστημίων. Παρόλο που η διαπροσωπική βία ήταν κάτι γνώριμο ανάμεσά τους, ωχριά μπροστά στο μέγεθος της βίας σε οποιαδήποτε Δυτική κοινωνία των τελευταίων δύο χιλιάδων χρόνων. Οι Ινδιάνοι αγαπούσαν τη φύση και ήξεραν να μιλούν στα φυτά και τα ζώα, τα οποία θεωρούσαν ως ισότιμα. Ήταν ικανοί να συναισθανθούν, και όχι απλά να γνωρίζουν, πως οτιδήποτε υπάρχει είναι ζωντανό.
Μέσα σε ένα τέτοιο τοπίο ήρθαν οι βιομηχανοποιημένοι λευκοί, επιβαρυμένοι και υποκινούμενοι από τους πατριαρχικούς θεσμούς άνω των δύο χιλιάδων χρόνων. Οι λευκοί ανακήρυξαν τους ινδιάνους ως “πρωτόγονους”, “άγριους” και “βάρβαρους”. Τους κατηγόρησαν ως λάτρεις του σατανά και γελοιοποίησαν τους ομοφυλόφιλους σαμάνους τους. Τους έμαθαν πως να κάνουν πράξη τον οργανωμένο πόλεμο. Τους έβαλαν να κάνουν εχθροπραξίες μεταξύ τους, τους έκλεψαν τη γη και διέπρεψαν στη σφαγή της πλειοψηφίας εξ’ αυτών, απομονώνοντας τους επιζώντες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης που τα ονόμαζαν φυλασσόμενες περιοχές.
Η γενοκτονία εναντίον των ινδιάνων που άσκησαν οι λευκοί επηρέασε τον τρόπο σκέψης τους γύρω από το σεξ. Κατέληξαν να θεωρούν το σεξ σαν ένα όργανο επεκτατικής πολιτικής. Για εκείνους ο σκοπός του σεξ ήταν να γεννηθεί ένας όσο το δυνατό μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων ώστε να εκτοπίσουν τον σχετικά χαμηλής πυκνότητας ινδιάνικο πληθυσμό και τους πληθυσμούς των αποικιοκρατών από τα άλλα Ευρωπαϊκά έθνη. Οι αρχηγοί των αποικιοκρατών πρόσμεναν διακαώς τη μέρα όπου η ταχέως αναπτυσσόμενη γονιμότητα των λευκών Αμερικάνων θα τους άνοιγε το δρόμο για την κατάκτηση ολόκληρου του Δυτικού ημισφαιρίου από το Βορρά ως το Νότο. Το 1751 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος δημοσίευσε το έργο του “Παρατηρήσεις πάνω στην εξάπλωση της ανθρωπότητας”. Σε αυτό παρότρυνε τους Αμερικάνους να γεννούν γρήγορα έτσι ώστε να καταλάβουν νέες γαίες. Καλούσε τη βρετανική κυβέρνηση να εκτοπίσει βίαια τους ντόπιους ινδιάνους για να ανοίξει χώρος για τον αυξανόμενο αριθμό των ταχέως γεννουμένων αμερικανών.
Ένας από τους πιο δημοφιλείς υποστηρικτές της ίδιας πολιτικής ήταν ο Τόμας Τζέφερσον. Το 1786, όταν οι πολιτείες διοικούνταν από τα άρθρα της συνομοσπονδίας, ο Τζέφερσον υποστήριζε: “Η συνομοσπονδία μας πρέπει να ειδωθεί σαν μια φωλιά, από την οποία όλη η Αμερική, από το Βορρά ως το Νότο, πρόκειται να εφοδιαστεί πληθυσμιακά.” Αργότερα το 1801, αφού η συγκρότηση (του αμερικάνικου κράτους) βρισκόταν σε εξέλιξη, ο Τζέφερσον συνέχιζε στην ίδια γραμμή: “Παρόλο που το τωρινό μας ενδιαφέρον μας περιορίζει μέσα στα σύνορά μας , είναι αδύνατο να μην κοιτάμε μπροστά σε μακρινές εποχές, όταν ο ολοένα αυξανόμενος πληθυσμός μας θα έχει εξαπλωθεί πέρα από αυτά τα όρια και θα καλύψει όλη τη βόρεια αν όχι και τη νότια ήπειρο με ανθρώπους που θα μιλούν την ίδια γλώσσα, θα κυβερνιόνται υπό τα ίδια γραπτά και τους ίδιους νόμους.”. Ο Τζέφερσον αναφερόταν συνεχώς στις ινδιάνικες φυλές που συνεχώς υποχωρούσαν και τις οποίες ο ίδιος θεωρούσε άγριες, και καλούσε τους Αμερικάνους να ασκήσουν πιέσεις πάνω τους έως ότου τους εκτοπίσουν. Παρότρυνε επίσης τους πλούσιους Αμερικάνους να επιβάλουν χρέος στους αρχηγούς των φυλών “διότι αποσκοπούμε στο ότι όταν αυτά τα χρέη υπερβούν το ποσό που οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πληρώσουν θα θελήσουν να τα ξεπληρώσουν με κομμάτια γης”. Οι πρώιμοι Γάλλοι αποικιοκράτες είχαν την ίδια οπτική για το σεξ ως ένα όργανο αναπαραγωγής. Συναγωνίστηκαν τους Αμερικανούς στο ποιοι θα μπορούσαν να γεμίσουν πρώτοι την ήπειρο με τους πληθυσμούς τους. Μια τόσο διαστρεβλωμένη οπτική του σεξ (η οποία θα πρέπει να ήταν απολύτως ακατανόητη για τους ινδιάνους) αφομοιώθηκε εύκολα από τους αποικιοκράτες. Αφού είχαν εισχωρήσει βαθιά στις συνειδήσεις των χριστιανών τους προηγούμενους δεκαεπτά αιώνες, τα διάφορα χριστιανικά δόγματα (εξίσου οι καθολικοί και οι προτεστάντες) αποτελούσαν για πολύ καιρό ιμπεριαλιστικές ενώσεις. Υποστήριζαν την ίδια οπτική για το σεξ για παρόμοιους λόγους. Μια τέτοια οπτική ήταν δημοφιλής και στο αρχαίο κράτος του Ισραήλ, όπου είχαν καταλάβει τη γη της Χαναάν, είχαν ξεριζώσει τον ντόπιο πληθυσμό και γεννούσαν το ταχύτερο δυνατό για να καλύψουν τη γη. Αυτή η στάση ήταν τόσο διαδεδομένη που προβαλλόταν μέσα από τον Ισραηλινό θεό. Σύμφωνα με το βιβλίο της Γέννεσης το οποίο είναι αποδεκτό από τους Ευρωπαίους και τους Χριστιανούς, ο Ισραηλινός θεός έδωσε αυτήν την πρώτη εντολή στον Αδάμ και την Εύα “Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε, γεμίσατε όλην την γην και κατακυριεύσατε αυτήν”. Στη Νέα Αγγλία οι πουριτανοί ήταν ξετρελαμένοι με την ιστορία του αρχαίου κράτους του Ισραήλ. Θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως τους ιδρυτές ενός νέου Ισραήλ στην αμερικανική άγρια φύση. Συνέκριναν τους Ινδιάνους με τους λάτρεις του σεξ Χανααναίους τους οποίους σκότωσαν οι Ισραηλίτες.
Ο ιμπεριαλισμός και η επιθετική ετεροφυλοφιλία πηγαίνουν χέρι-χέρι, όπως γίνεται κατανοητό από το αρχαίο κράτος του Ισραήλ, τη χριστιανική εκκλησία της Ευρώπης και τους αρχηγούς των αμερικανικών αποικιών. Στην πρώιμη Αμερική αυτή η χρήση του σεξ απέδωσε. Χάρις στην ταχύτατη αναπαραγωγή και τη συνεχόμενη εισροή Ευρωπαίων μεταναστών, ο αποικιοκρατικός πληθυσμός αυξήθηκε από 250.000 το 1700, σε 1.400.000 το 1750, μια αύξηση της τάξης του 500% σε μόνο πενήντα χρόνια.
Με βάση την ιμπεριαλιστική οπτική για το σεξ στις αποικίες και υπό το βάρος των παρωχημένων χριστιανικών παραδόσεων από την Ευρώπη, δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι οι αποικίες έκριναν έκνομη τη σοδομία (το σεξ που δεν αποσκοπεί στην αναπαραγωγή). Ακόμα και η έκρηξη της επανάστασης δεν είχε καμία επίδραση στο να αλλάξει αυτός ο νόμος. Η διακήρυξη των δικαιωμάτων μιλούσε μόνο για πνευματικά δικαιώματα, όπως αυτό του λόγου, της θρησκείας, της συνάθροισης. Δεν είχε τίποτα να πει για τα δικαιώματα πάνω στο σεξ, τα συναισθήματα και το σώμα. Ο Τζέφερσον, εμπνευστής της διακήρυξης των δικαιωμάτων, βοήθησε στο να γραφτεί ένας νόμος σύμφωνα με τον οποίο οι ομοφυλόφιλοι άνδρες ευνουχίζονταν. Επιπλέον το δικαίωμα στη θρησκευτική ελευθερία ήταν (και ακόμα είναι) προσανατολισμένο στο να απευθύνεται μόνο στις πατριαρχικές θρησκείες. Τα δημόσια θρησκευτικά όργια με τη χρήση παραισθησιογόνων δεν επιτρέπονταν ποτέ στις ΗΠΑ.
Στην πρώιμη ιστορία της Ευρώπης, η αρχαία λατρεία της σεξουαλικότητας είχε τις ρίζες της στις μητριαρχικές αγροτικές κοινωνίες στις οποίες οι άνθρωποι ζούσαν στενά συναισθηματικά συνδεδεμένοι με τη γη. Αυτή ήταν η αρχαία οικονομική και θρησκευτική πρακτική πίσω από τις μεταγενέστερες πολιτιστικές δυνάμεις της πρακτικής της μαγείας και της αίρεσης. Αυτή η παράδοση κατάφερε να επιβιώσει, στη μια μορφή της ή την άλλη, στην Ευρώπη μέχρι το 17ο αιώνα. Στην Αμερική, εκτός από τους Ινδιάνους, οι οποίοι εξοντώθηκαν, καμία τέτοια παράδοση διασύνδεσης με τη φύση και τη γη δεν ρίζωσε ποτέ. “Ο αμερικανός αγροκτήμονας άρχισε τις δραστηριότητές του εξαρχής ως καπιταλιστής”. Οι αμερικάνοι αγροκτήμονες ήταν επιχειρηματίες, ενδιαφέρονταν μόνο να βγάλουν όσα περισσότερα μετρητά μπορούσαν από το έδαφος το ταχύτερο δυνατό και έπειτα να μετακινηθούν παραπέρα, όταν πια η γη θα έχει εξουθενωθεί. Εξαιτίας της ταχύτατης εξουθένωσης της γης, έτειναν να γίνουν μια τάξη κερδοσκόπων της γης. Από τις απαρχές διακρίνουμε έναν περιοριστικό εξαναγκασμό στον αμερικανικό αγροτικό τρόπο ζωής και μια καταπίεση της ζωής στις μικρές πόλεις. Η γη δεν ειδονόταν σαν μια εκδήλωση της Μεγάλης Μητέρας η οποία λατρευόταν και αγαπιόταν συλλογικά. Δεν ήταν παρά ένας πόρος προς εκμετάλλευση και πώληση σε μια ανταγωνιστική βάση στις αγορές των μεγάλων πόλεων. Στην Αμερικανική ιστορία, δεν υπάρχει ιστορικό αντίβαρο στις σεξουαλικά καταπιεστικές, γαιοκτόνες δυνάμεις των πατριαρχικών θεσμών. Η απουσία ενός τέτοιου αντίβαρου είχε συγκλονιστικές επιπτώσεις πάνω στη σεξουαλική, θρησκευτική και πολιτιστική ζωή στην Αμερική.
Από τις πρώτες μέρες της ανεξαρτησίας από τη Βρετανία, οι Αμερικάνοι αρχηγοί περιέγραφαν με χαρά τη νέα κοινωνία ως μια αυτοκρατορία και καλούσαν για μια πολιτική σθεναρού ιμπεριαλισμού. Το 1773 ο Τζον Άνταμς έκανε έκκληση για την προσάρτηση του Καναδά και της Νέας Σκωτίας λέγοντας: “Μια αυτοκρατορία αναπτύσσεται στην Αμερική”. Το 1783, ο Τζορτζ Ουάσινγκτον περιέγραψε τις πολιτείες της Αμερικής ως μια “αναδυόμενη αυτοκρατορία”, μια φράση που έγινε έκτοτε κοινοτοπία. Η άρχουσα τάξη των ιδιοκτητών γης και των πλούσιων εμπόρων κοιτούσε με απληστία προς τις μεγάλες εκτάσεις γης που ακόμα κατείχαν οι Ινδιάνοι, οι Καναδοί, οι Γάλλοι και οι Ισπανοί.
Κατά τη διάρκεια της Αμερικανικής Επανάστασης, επικρατούσε διάχυτη αναταραχή ανάμεσα στα χαμηλότερα στρώματα και πολλοί από τους φτωχούς έκαναν έκκληση για διαγραφή των χρεών και αναδιανομή της γης. Σε κάποιες πολιτείες, φτωχοί ριζοσπάστες πήραν ακόμη και τον έλεγχο πάνω στη μηχανή της κυβέρνησης. Κάποιοι από αυτούς εξέφρασαν αναρχικές οπτικές. Αλλά το 1780, η άρχουσα τάξη άρχισε να ανασυντάσσεται. Οι αρχηγοί της άρχουσας τάξης ήθελαν μια κεντρική κυβέρνηση η οποία θα απαγόρευε στις πολιτείες να διαγράψουν τα χρέη. Ήθελαν μια κυβέρνηση που θα ήταν αρκετά δυνατή στον πόλεμο των μισθών και θα αναλάμβανε το πρόγραμμα της οικοδόμησης μιας ηπειρωτικής αυτοκρατορίας. Μέσα από αυτές τις προσδοκίες της άρχουσας τάξης αναδύθηκε το κίνημα του συντάγματος. Ο ηγετικός εκπρόσωπός του, ο Τζέιμς Μάντισον, διακήρυσσε ανοιχτά ότι οι δυνάμεις της κεντρικής κυβέρνησης “όφειλαν να ανασυνταχθούν έτσι ώστε να προστατέψουν τη μειονότητα των πλούσιων ενάντια στην πλειονότητα”. Στην πράξη, το κίνημα του συντάγματος έγινε “μια καλά οργανωμένη καμπάνια μιας σύμπραξης των αρχηγών της Αμερικανικής κυρίαρχης τάξης για να συντάξει το απαραίτητο σύνταγμα για μια Αμερικανική εμπορική αυτοκρατορία” (Williams). Στις διάφορες εκλογές για το νέο σύνταγμα, λιγότερο από το 1/4 των ανδρών ενηλίκων επιτρεπόταν να ψηφίσει και οι γυναίκες δεν είχαν καθόλου ψήφο. Το νέο σύνταγμα εγκρίθηκε (αν και μόλις μετά βίας), από εκείνους τους λίγους και εκλεκτούς. Στις 30 Απριλίου του 1789 ο Τζορτζ Ουάσινγκτον εγκαταστάθηκε ως πρόεδρος και ο κόσμος είδε τη γέννηση αυτού που έμελλε να γενεί ένας νέος τρομοκρατικός θεσμός, την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.
Το πιο εκπληκτικό γεγονός στην αμερικανική ιστορία – ένα γεγονός το οποίο διέπει κάθε πτυχή της ζωής εντός του έθνους συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής ζωής – είναι ο μιλιταρισμός της κυβέρνησης των ηνωμένων πολιτειών. Πράγματι, αν η φύση ενός θεσμού καθορίζεται από το να πράττει παρά από το να διακηρύσσει, θα ήμασταν κοντά στην αλήθεια βλέποντας την κυβέρνηση των ΗΠΑ σαν μια πολεμική μηχανή.
Ο περιχαρακωμένος μιλιταρισμός της κυβέρνησης των ΗΠΑ διαμέσου της ιστορίας της είχε αξιοσημείωτη επιρροή στα αμερικανικά ήθη. Επηρέασε τον τρόπο σκέψης των Αμερικάνων σχετικά με τη φύση, τους άλλους ανθρώπους, τα σώματά τους και τους ρόλους των φύλων. Μια αξιοσημείωτη επίδραση συντελέστηκε πάνω στην αμερικανική ιδέα για την ψυχική υγεία, η οποία αντικατοπτρίζεται στο αμερικανικό ψυχιατρικό κίνημα. Ο πατέρας της αμερικανικής ψυχιατρικής ήταν ο Μπέντζαμιν Ρας, ο οποίος έζησε από το 1746 ως το 1813. Ο Μπέντζαμιν Ρας επιτέλεσε “Γενικός Ιατρός του Ηπειρωτικού Στρατού”. Ήταν ένας αυστηρός τηρητής της πειθαρχίας που πίστευε στη χρήση βίας στους πνευματικά ασθενείς. Καταδίκαζε εξίσου τον αυνανισμό και το μη αναπαραγωγικό σεξ. Πίστευε πως το να είσαι μαύρος αποτελεί ασθένεια. Κλείδωσε τον ίδιο του τον επαναστατημένο γιο για 27 χρόνια σε ψυχιατρική κλινική. Σήμερα λαμβάνει μεγάλο θαυμασμό από πολλούς Αμερικανούς ψυχιάτρους.
Η αμερικανική ψυχιατρική ένωση εκδίδει μια επίσημη λίστα με ψυχικές διαταραχές, στις οποίες, όπως γνωρίζουν ήδη οι αναγνώστες, συμπεριλάμβανε μέχρι πρόσφατα την ομοφυλοφιλία (η αμερικανική ψυχιατρική ένωση Α.Ρ.Α. εξαναγκάστηκε να αλλάξει γνώμη πάνω στο θέμα χάρις στην δράση ομοφυλόφιλων ακτιβιστών). Αυτή η λίστα, η οποία μπορεί να συγκριθεί με τη λίστα απαγορευμένων βιβλίων του Βατικανού, με τη διαφορά ότι αναφέρεται σε συμπεριφορές και όχι σε βιβλία, έχει καθαρά στρατιωτική προέλευση. Αναπτύχθηκε για πρώτη φορά από τον γενικό ταξίαρχο Γουίλιαμ Σ. Μέρινγκερ ο οποίος ηγούνταν του ψυχιατρικού τμήματος του Γενικού Χειρουργικού Γραφείου της αμερικανικής κυβέρνησης κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πριν η Α.Ρ.Α. υιοθετήσει τη λίστα, είχε ήδη τεθεί σε ισχύ από όλα τα τμήματα των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Σκοπός της ήταν να αποβάλλει τους άνδρες οι οποίοι δεν ήταν ικανοί για στρατιωτικές σφαγές. Σήμερα, τουλάχιστον το ήμισυ όλων των ψυχιάτρων δουλεύουν για τους θεσμούς. Ο θεσμικός χαρακτήρας της Α.Ρ.Α. προέρχεται από τη σύστασή της. Το αρχικό της όνομα ήταν ένωση ιατρικών επιθεωρητών των αμερικανικών ιδρυμάτων. Η πρώτη δημόσια εγκεκριμένη πρόταση αυτής της ένωσης ήταν η δικαιολόγηση της χρήσης βίας για τη θεραπεία της τρέλας. Τα περισσότερα ψυχιατρικά ιδρύματα στις ΗΠΑ διοικούνται με ένα στρατιωτικό μοντέλο (με γραμμές εντολών, κεντρικό έλεγχο, την απειλή βίαιου περιορισμού). Το 1964, περισσότεροι άνθρωποι ήταν στα ψυχιατρικά ιδρύματα απ’ ότι στις φυλακές.
Στην ΕΣΣΔ η ψυχιατρική είχε την ίδια μιλιταριστική χροιά και χρησιμοποιούταν επιπλέον για να καταστείλει τους διαφωνούντες. Στη ναζιστική Γερμανία, τον ηγετικό ρόλο στην ανάπτυξη και τη χρήση θαλάμων αερίων τον έπαιξαν οι ψυχίατροι και τα πρώτα τους θύματα ήταν πνευματικά ασθενείς. Ένας ανείπωτος αριθμός ομοφυλόφιλων εξοντώθηκαν σε αυτούς τους θαλάμους.
Ο αμερικανικός μιλιταρισμός έχει επηρεάσει τον τρόπο που οι Αμερικανοί αντιλαμβάνονται την αρρενωπότητα, όπως αντίστοιχα ο ρωμαϊκός μιλιταρισμός επηρέασε τη ρωμαϊκή οπτική. Όλοι οι αμερικάνοι άνδρες έχουν μάθει μέσα από τις ζωές τους να σκέφτονται τη βίαιη πειθαρχία σαν κάτι το αρρενωπό, να αποστρέφονται κοιτώντας υποτιμητικά τη θηλυπρέπεια, την παιγνιώδη διάθεση, την παθητικότητα και τον εγκάρδιο συναισθηματισμό, να λατρεύουν τη σκληρότητα προς τους άλλους άνδρες, να τους πιάνει σύγκρυο μπροστά σε οποιαδήποτε γυναίκα, να απολαμβάνουν σχέσεις καταπίεσης και υπακοής, να νιώθουν συγκίνηση μπροστά στον πόνο των άλλων, να φορούν στολή και να είναι ικανοί να συμβιβάζονται ώστε να σχηματίζουν μεγάλους, απρόσωπους, ιεραρχικούς θεσμούς. Οι άνδρες που ενσωματώνουν αυτές τις αξίες θεωρούνται εξαιρετικά υγιείς από την αμερικανική κοινωνία. Αλλά αυτή είναι μια οπτική της υγείας η οποία στηρίζει τους πολέμους. Όταν έρχονται οι εντολές, τέτοιοι υγιείς άνδρες είναι έτοιμοι να σκοτώσουν άλλους άνδρες κατόπιν εντολής. Είναι εντελώς απροετοίμαστοι στο να αντιμετωπίσουν άλλους άνδρες με ένα ανοιχτό, εγκάρδιο, ζεστό, σεξουαλικό τρόπο. Για αυτούς κάτι τέτοιο είναι ντροπιαστικό. Μέχρι πρόσφατα οι περισσότεροι ψυχίατροι θα συμφωνούσαν σε αυτό.
Οι ΗΠΑ είναι μια φρουρούμενη κοινωνία. Η εξάπλωση του ελέγχου του πενταγώνου και της μυστικής αστυνομίας πάνω στην αμερικανική ζωή αποτελεί το υλικό ισοδύναμο ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος, όπως όταν ο Αύγουστος Καίσαρας πήρε τον έλεγχο της Ρώμης το 27πχ, έτσι συμβαίνει και σήμερα, η γερουσία (σύγκλητος) συνεχίζει να συνέρχεται, οι αντιπρόσωποι των ανθρώπων εκλέγονται, τα δικαστήρια εκδίδουν αποφάσεις, νέοι πρωθυπουργοί αναλαμβάνουν και όλοι οι απαραίτητοι εξωτερικοί θεσμοί επιτηρούνται. Αλλά πίσω από το θέαμα της εμφανούς κυβέρνησης διαγράφεται η αφόρητη θεσμική εξουσία του στρατού και της μυστικής αστυνομίας. Όντως, παραμένει ακόμα ένας βαθμός ελευθερίας του λόγου και της σκέψης, ιδιαίτερα για τη μεσαία τάξη και τις τάξεις των προνομιούχων επαγγελμάτων. Αλλά αν μια ομάδα αποτελέσει σημαντική απειλή για το καθεστώς -όπως ήταν το κίνημα των Μαύρων Πανθήρων τη δεκαετία του ’60- τότε σύντομα θα δει στις οργανώσεις της να διεισδύουν πράκτορες, τα γραφεία της να βομβαρδίζονται και τους ηγέτες της να εκτελούνται.
Η ιστορία του μιλιταρισμού στις ΗΠΑ με αποκορύφωμα την αυτοκρατορία επιχειρήσεων του πενταγώνου δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο γεγονός. Ο μιλιταρισμός σχετίζεται άμεσα με το βιομηχανικό σύστημα. Επιπλέον, ο μιλιταρισμός και το βιομηχανικό σύστημα δεν αποτελούν μοναδικότητα των ΗΠΑ. Παρόμοια φαινόμενα μπορούν να ειδωθούν σε όλες τις “υψηλά ανεπτυγμένες” κοινωνίες, ανεξάρτητα από το αν είναι καπιταλιστικές ή κομουνιστικές. Το βιομηχανικό σύστημα, όπως ο μιλιταρισμός, έχει μια καταστροφική επίπτωση στις αισθησιακές και σεξουαλικές ζωές μας. Από τις απαρχές της χριστιανικής περιόδου έχει αποτελέσει τη μοναδικά πιο διαβρωτική δύναμη στην καταστροφή της ομοφυλοφιλικής κουλτούρας. Η κατανόηση της καταπίεσης των ομοφυλόφιλων δεν μπορεί να επιτευχθεί ούτε κατά το ήμισυ χωρίς την κατανόηση της δύναμης του βιομηχανικού συστήματος.
Η βιομηχανοποίηση είναι η διαδικασία όπου οι άνθρωποι σταματούν να παράγουν πράγματα κατευθείαν για τις προσωπικές άμεσες ανάγκες τους. Αντ’ αυτού, παράγονται πράγματα μέσα σε εξειδικευμένους κεντρικούς οργανισμούς. Οι παραγωγικοί οργανισμοί μπορεί να ποικίλουν (για παράδειγμα εργοστάσια, πανεπιστήμια, κυβερνήσεις) ανάλογα με τα παραγόμενα πράγματα (αυτοκίνητα, γνώση, νόμος και τάξη). Σε κάθε γνωστή κοινωνία υπάρχουν διαβαθμίσεις στο πόσο τέτοιοι εξειδικευμένοι και συγκεντρωτικοί οργανισμοί ελέγχουν την παραγωγή. Ανάμεσα στους ινδιάνους της αμερικής για παράδειγμα, υπάρχει πλήρης απουσία τέτοιων οργανισμών. Στη σύγχρονη αμερική, από την άλλη, σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής έχει βιομηχανοποιηθεί. Όταν η πλειοψηφία της παραγωγής της κοινωνίας (κάθε είδους) ελέγχεται από εξειδικευμένους οργανισμούς, τότε αποκαλώ αυτήν την κοινωνία βιομηχανοποιημένη.
Δεν υπάρχει ιστορικό παράδειγμα όπου ένα εξαιρετικά βιομηχανοποιημένο σύστημα ζωής να έχει γίνει εθελούσια αποδεκτό από μια μη βιομηχανοποιημένη κοινωνία. Σε κάθε περίπτωση, η βιομηχανοποίηση επιβλήθηκε στους ανθρώπους με τη βία των ίδιων των οργανισμών. Στην Ευρώπη το βιομηχανικό σύστημα αποτέλεσε ένα οικοδόμημα χτισμένο πάνω στο αίμα και τη σάρκα αιώνων χριστιανικής βίας. Στην Αμερική ανήλθε στην εξουσία μέσω του αφανισμού των ινδιάνων και της υποδούλωσης των μαύρων. Στη Ρωσία ήταν καρπός του βλοσυρού πολέμου τρομοκράτησης του Στάλιν ενάντια στους χωρικούς. Στο σύγχρονο κόσμο, παντού ανέρχεται στην εξουσία μέσω των αντικρουόμενων ιμπεριαλιστικών συμφερόντων της Αμερικής , της Ρωσίας και της Κίνας. Σε κάθε περίπτωση, ο μιλιταρισμός έχει αποτελέσει το μέσο με το οποίο το βιομηχανικό σύστημα θριάμβευσε. Το βιομηχανικό σύστημα επομένως δεν είναι απλά ένα σύστημα παραγωγής. Είναι επίσης ένα σύστημα εξουσίας-κυριαρχίας.
Γιατί οι άνθρωποι παντού αντιστέκονται στη βιομηχανοποίηση; Για ένα λόγο: η βιομηχανοποίηση δεν είναι απαραίτητη για να επιζήσει μια κουλτούρα ενσωματωμένη στη φύση (δεδομένου ότι δεν έρχεται σε επαφή με τις επιπτώσεις των “υψηλών πολιτισμών”). Κλασικό παράδειγμα αποτελούν οι Ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής, οι οποίοι κατάφερναν να καλύπτουν όλες τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες με τις ελάχιστες κεντρικές διαδικασίες και χωρίς να καταστρέφουν το περιβάλλον τους.
Υπάρχει και ένας δεύτερος λόγος για αυτήν την αντίσταση στη βιομηχανοποίηση. Το βιομηχανικό σύστημα από τη φύση του καταστρέφει τη μαγεία της ανθρώπινης ύπαρξης. Σκεφτείτε τον τρόπο που εμείς ως βιομηχανοποιημένοι άνθρωποι σχετιζόμαστε με το περιβάλλον μας. Παντού βλέπουμε μεγάλες πόλεις, λεωφόρους, εργοστάσια, πανεπιστήμια, αεροδρόμια. Παντού τα δέντρα, τα φυτά και τα ζώα έχουν σφαγιασθεί. Το 1969 το κέντρο επιστημονικών ερευνών της ατμόσφαιρας δημοσίευσε μια έκθεση λέγοντας ότι δεν υπήρχε πουθενά πια στις ΗΠΑ αμόλυντος αέρας. Το 1970, ο Thor Heyendahl διέσχισε τον Ατλαντικό με μια αυτοσχέδια βάρκα. Είπε ότι δεν μπόρεσε να βρει μια έκταση που να μην περιείχε πετρέλαιο σε ολόκληρη τη διαδρομή. Τι είδους άνθρωποι είμαστε εμείς για να το κάνουμε αυτό στο περιβάλλον; “Μόνο όσοι έχουν διακόψει το σιωπηλό εσωτερικό τους διάλογο με τον άνθρωπο και τη φύση, μόνο όσοι βιώνουν τον κόσμο ως νεκρό, ηλίθιο ή ξένο και ως εκ τούτου χωρίς καμία αξίωση σεβασμού, θα μπορούσαν να στραφούν ενάντια στο περιβάλλον και τους οικείους τους με την ψυχρή και σχολαστικά μετρημένη πλεονεξία της βιομηχανικής κοινωνίας” (Theodor Roszak).
Έχουμε δει σε προηγούμενα κεφάλαια πως ο θρίαμβος της χριστιανοσύνης και η ανάδυση του βιομηχανικού συστήματος οδήγησε στην αντικειμενοποίηση της φύσης. Αυτό που πρέπει τώρα να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι αυτή η αντικειμενοποίηση οδήγησε στο θάνατο των συναισθημάτων μας. Οι άνθρωποι της φύσης παντού πίστευαν ότι η γη, τα δέντρα, το φεγγάρι είναι ζωντανές προσωπικότητες που μας μιλούν και με τις οποίες μπορούμε να επικοινωνήσουμε. Τους περιγελούμε και τους αποκαλούμε άγριους. Αλλά παρόλα αυτά θα μπορούσαν να έχουν δίκιο; Αν αυτό ισχύει, όταν μιλούν σε εμάς για αυτά τα πράγματα πρέπει να αισθάνονται σαν άνθρωποι με όραση οι οποίοι προσπαθούν να εξηγήσουν την έννοια των χρωμάτων σε κάποιον που είναι τυφλός.
“Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε για να έχει χώρο να κινείται, να διασχίζει μακρινές αποστάσεις, να ζει σε δωμάτια που ακόμα κι αν είναι πολύ μικρά ανοίγονται σε αγρούς. Κοιτάξτε τον τώρα, έγκλειστο από αυτούς τους κανόνες και τις αρχιτεκτονικές αναγκαιότητες που επιβάλλει ο υπερπληθυσμός σε μια κάμαρα 12Χ12 που ανοίγεται σε έναν ανώνυμο κόσμο δρόμων της πόλης (Ζακ Ελλύλ)
Η βιομηχανοποίηση συνεχίζει να διδάσκει ότι οι άνθρωποι είναι ανώτεροι από τα ζώα και ότι ο “πολιτισμός” συνιστά στο να απομακρυνθούμε όσο το δυνατό περισσότερο από τη ζωική μας φύση. Ο Βίλχεμ Ράιχ σωστά πίστευε ότι η άνοδος του φασισμού στις βιομηχανοποιημένες χώρες εξαρτιόταν από την καταπίεση της ζωικής μας φύσης μέσα στην αστική οικογένεια. “Η θεωρία του Γερμανού υπερανθρώπου έχει τις καταβολές της στην προσπάθεια του ανθρώπου να διαχωρίσει τον εαυτό του από το ζώο” (Βίλχεμ Ράιχ). Όταν απομακρύνθηκαν από τη ζωική τους φύση, οι άνθρωποι άρχισαν να τη βλέπουν ως κακή/διαβολική και έπειτα άρχισαν να αναζητούν μια εξωτερική εξουσιαστική φιγούρα για να την κρατήσουν καταπιεσμένη. “Ο Αρχηγός”, είτε πολιτικός είτε θρησκευτικός, καταπιέζει εκ των έξω ό,τι φοβόμαστε εκ των έσω. Οι ναζί συνέδεσαν την ομοφυλοφιλία με τη ζωική συμπεριφορά (κάτι το οποίο όπως όλα άλλωστε είναι και η σεξουαλικότητα). Εκκαθάρισαν βίαια το κόμμα τους από όλους τους γνωστούς ομοφυλόφιλους, κατέστρεψαν πρώιμους αγωνιστές του κινήματος απελευθέρωσης των ομοφυλόφιλων και έστειλαν μεγάλο αριθμό ομοφυλόφιλων στους θαλάμους αερίων. Παρόμοιες στάσεις μπορούν να βρεθούν ανάμεσα στους Ρώσους σταλινικούς (των οποίων επιτακτική φιλοδοξία ήταν το να βιομηχανοποιήσουν τη Ρωσία το ταχύτερο δυνατό).
Το βιομηχανικό σύστημα μας έχει κάνει να ξεχάσουμε πως να ζούμε. Οι άνθρωποι της φύσης ξέρουν να φτιάχνουν τα σπίτια τους, τα ρούχα, τα φάρμακα, τις τελετές, να κάνουν χιούμορ και να διασκεδάζουν. Αυτές οι δεξιότητες τους απέτρεπαν από το να σκλαβωθούν από το χρήμα. Επειδή οι άνθρωποι από πάντα διατηρούσαν τις δεξιότητες της επιβίωσης, ήταν δύσκολο για μια αριστοκρατία του χρήματος να ασκήσει έλεγχο πάνω στις ζωές τους. Οι άνθρωποι δεν χρειάζονται χρήματα για να επιβιώσουν. Σε μια όμως βιομηχανική κοινωνία ποτέ δεν διδασκόμαστε τις δεξιότητες του πώς να ζήσουμε. Γινόμαστε εντελώς εξαρτημένοι από το χρήμα για να ικανοποιήσουμε οποιαδήποτε ανάγκη μας. Αν το χρήμα στερέψει, δεν έχουμε τίποτε να φάμε, τίποτε να φορέσουμε και πουθενά να κοιμηθούμε. Ως εκ τούτου, έχουμε γίνει απόλυτα εξαρτημένοι από αυτούς που ελέγχουν το χρήμα. Στις καπιταλιστικές χώρες, αυτοί είναι τα μεγάλα επιχειρηματικά μονοπώλια, στις κομμουνιστικές αυτό είναι το κράτος.
Η βιομηχανοποίηση έχει εξευτελίσει εξίσου την εργασία και την ανάπαυση. Οι περισσότεροι άνθρωποι στις βιομηχανικές χώρες είναι στην ουσία έμμισθοι σκλάβοι, δουλεύοντας 40 ώρες τη βδομάδα ή και παραπάνω σε μονότονες, μισητές “δουλειές” με μοναδικό σκοπό να αποκτήσουν αρκετά χρήματα για να ζήσουν και να χαρούν τη ζωή. Όταν επιστρέφουν σπίτι καταβεβλημένοι από μια τόσο αλλοτριωμένη δουλειά, δεν τους έχει μείνει τίποτα στο πνεύμα τους πέρα από μια αλλοτριωμένη ανάπαυση: τηλεόραση, ταινίες, εφημερίδες, όλα αυτά που ενσωματώνουν το δόγμα της βιομηχανικής ηθικής. Όπως τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, αυτά τα μέσα είναι κομμάτι της γενικής αναισθησίας.
Οι εργάτες στις βιομηχανικές κοινωνίες τείνουν να εργάζονται περισσότερες ώρες απ’ ότι οι άνθρωποι στις ιθαγενείς κουλτούρες και η βιομηχανική εργασία απέχει πολύ από το να είναι ενδιαφέρουσα. Οι βιομηχανικοί εργάτες κρατιούνται στις δουλειές τους μέσω της εξάρτησής τους από το χρήμα και μέσω της διαρκούς κατήχησης από τους θεσμούς. “Η φυσική τάση των ανθρώπων, όπως εκδηλώνεται στις “πρωτόγονες” κοινωνίες, μοιάζει σχεδόν βέβαιο ότι είναι να δουλεύουν μέχρι να επιτευχθεί ένα δεδομένο επίπεδο κατανάλωσης. Έπειτα αναπαύονται, ασχολούνται με δραστηριότητες, κυνήγι, οργιαστικές ή εξευμενιστικές τελετές ή άλλες μορφές φυσικής αναψυχής ή πνευματικής βελτίωσης. Αυτή η τάση του πρωτόγονου ανθρώπου να αποκτά ικανοποίηση έχει απελπίσει όσους θεωρούν τους εαυτούς τους φορείς του πολιτισμού και επιμένουν σε αυτό ως σήμερα. Αυτό που αποκαλείται οικονομική ανάπτυξη συνίσταται σε μεγάλο βαθμό από επινοημένες στρατηγικές για να κατανικήσει την τάση των ανθρώπων να θέτουν όρια στους σκοπούς τους σε ό,τι αφορά το εισόδημα και κατ’ επέκταση στις προσπάθειές τους” (Galbraith).
Η βιομηχανοποίηση έχει καταστρέψει τις σεξουαλικές ζωές μας. Παραπονούμαστε ότι φερόμαστε χωρίς συναισθήματα στα σώματα των άλλων, όπως σε τόσα αντικείμενα, προς χρήση και απόρριψη. Ακόμη αποτυγχάνουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι φερόμαστε σε όλους (συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μας) σαν σε τόσα αντικείμενα προς χρήση και απόρριψη. Αποτυγχάνουμε να δούμε ότι αυτή η καθολική αντικειμενοποίηση του περιβάλλοντός μας και της φύσης είναι ένα άμεσο αποτέλεσμα του εξουσιαστικού συστήματος της βιομηχανοποίησης. Αν έχουμε εθιστεί να αντικειμενοποιούμε τα πάντα στις ζωές μας πως θα μπορούσαμε να αποτύχουμε στο να αντικειμενοποιούμε όσους μας διεγείρουν σεξουαλικά;
Το βιομηχανικό σύστημα έχει υποβιβάσει το σεξ σε μια παραγωγική δραστηριότητα, όπως ακριβώς υποβιβάζει όλες τις ανθρώπινες διαδικασίες σε παραγωγικές δραστηριότητες. Υπό το βιομηχανικό σύστημα, ο σκοπός του σεξ έχει γίνει εντελώς οικονομικός: να γεννηθούν καταναλωτές, εργάτες και στρατιώτες για τους κατάλληλους ρόλους στις βιομηχανικές και στρατιωτικές ιεραρχίες. Οι σεξουαλικές σχέσεις έχουν υποβιβαστεί σε παραγωγικές σχέσεις. Η βασική μονάδα παραγωγής ανθρώπων είναι η μονογαμική ετεροσεξουαλική οικογένεια.
Το ίδιο το σεξ φυλακίζεται μέσα στη μυστικότητα, την ιδιωτικότητα, το σκότος, τη ντροπή και την ενοχή. Αυτός είναι ο τρόπος μέσα από τον οποίο το τεχνοβιομηχανικό σύστημα προσπαθεί να το κρατήσει υπό έλεγχο. Ανάμεσα στους ανθρώπους της φύσης, όπως έχουμε δει, το σεξ είναι κομμάτι της δημόσιας θρησκείας και εκπαίδευσης των φυλών. Γίνεται ένας συλλογικός εορτασμός των δυνάμεων που κρατούν το σύμπαν ενωμένο. Σκοπός του είναι η προσωπική ευχαρίστηση. Κάθε ομάδα ανθρώπων με τέτοιες πρακτικές και αξίες δεν μπορεί ποτέ να υποδουλωθεί από βιομηχανικούς θεσμούς. Αυτός είναι ο λόγος που το πρώτο πράγμα που κάνουν οι βιομηχανικές κοινωνίες όταν έρχονται σε επαφή με “πρωτόγονες” είναι το να τους εμφυτεύουν ενοχές για το σεξ και τα σώματά τους. Τα ιστορικά εργαλεία για να το κάνουν αυτό ήταν οι πατριαρχικές θρησκείες.
Το βιομηχανικό σύστημα στο σύνολό του είναι σαν μια μεγάλη νύχτα των ζωντανών-νεκρών όπου ολόκληρος ο πληθυσμός έχει υποβιβαστεί συναισθηματικά στο επίπεδο των ζόμπι. Μας έχει απονεκρώσει από το περιβάλλον μας, μας αποστερεί την τέχνη, μας έχει αποξενώσει από τη ζωική μας φύση, έχει κλέψει από εμάς τις δεξιότητες επιβίωσης, έχει εξευτελίσει την εργασία και την ανάπαυση και έχει αποδεκατίσει τις σεξουαλικές μας επιθυμίες. Και επιπλέον μας έχει μεταμορφώσει σε ζωντανούς-νεκρούς, νεκρούς για τη φύση, νεκρούς για τους άλλους, νεκρούς για τους εαυτούς μας.
Όλα τα υψηλά βιομηχανοποιημένα έθνη πάνω στη γη, ανεξάρτητα από το αν είναι κομμουνιστικά ή καπιταλιστικά, παρουσιάζουν τα ίδια αποτελέσματα σχετικά με την επίπτωση της τεχνολογίας: συγκέντρωση της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, στα χέρια λίγων, αυξημένος έλεγχος πάνω σε κάθε πτυχή της ζωής συμπεριλαμβανομένης της σκέψης, των συναισθημάτων και της φαντασίας και καταστροφή του περιβάλλοντος. “Παρ‘ όλους τους άνδρες με καλή θέληση, όλους τους αισιόδοξους, όλα τα ιστορικά πρόσωπα, οι πολιτισμοί του κόσμου συνδέονται μεταξύ τους με σιδερένια δεσμά.” (Ellul)
Φυσικά, είναι δυνατό να διαχωριστούν οι τεχνικές δεξιότητες από το θεσμικό έλεγχο, αλλά τότε δεν έχουμε πλέον βιομηχανική τεχνολογία. Μια τέτοια αλλαγή θα σήμαινε μια νέα μορφή τεχνολογίας, κάτι εντελώς διαφορετικό από οποιοδήποτε σύστημα παραγωγής επικρατεί τώρα στον πλανήτη.
Οι βιομηχανικές ζώνες έχουν προέλθει από το παρελθόν μας. Είναι η κυοφορία πάνω από 2000 χρόνων πατριαρχικής κυριαρχίας και ο τελευταίος απόγονος των χριστιανικών/βιομηχανικών θεσμών. Είναι απέραντες, είναι πολυδύναμες. Δεν εμπεριέχουν ούτε κουλτούρα, ούτε ιδεολογία. Έχουν εξαπλωθεί σαν ένας καρκίνος πάνω σε όλο το πρόσωπο της γης. Κατέστρεψαν την εργασία μας, την τέχνη μας, το περιβάλλον μας και τις συναισθηματικές και σεξουαλικές ζωές μας. Μας έχουν κοστίσει τη μαγική αίσθηση της ζωής. Αν πρόκειται ποτέ να σηκωθούμε από τους νεκρούς και να ξανακερδίσουμε τη φυσική μας θέση στη φύση, θα έχουμε να κάνουμε πολλά περισσότερα από το να επανατοποθετούμε τη μοίρα μας στο κράτος, το κόμμα ή την τεχνολογία-που είναι όλα απλά στηρίγματα της βιομηχανοποίησης. Θα πρέπει να ανασύρουμε τις σωτήριες ενέργειες που τώρα βρίσκονται θαμμένες στους εαυτούς μας και στη φύση. Και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να καλέσουμε μπροστά μας δυνάμεις που δεν είναι γνωστές παρά από τις μέρες των σαμάνων.
Μετάφραση από το έντυπο Green Anarchy no9 Καλοκαίρι 2002