Είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας δώσουμε αυτό το σύντομο δοκίμιο (αλαζονεία?) από τo δικό μας συντρόφο Killjoy Margaret, που φέρνει στο φως μερικές από τις απλές υποκρισίες της κριτικής στην πρωτογονιστική κριτική και δείχνει ότι ο ίδιος ο αναρχισμός είναι μια εγγενώς αντι-πολιτισμική ιδέα.
Ναι, πολλοί πρωτογονιστές δοξάζουν και υπεραπλουστεύουν τρόπους ζωής που είναι εδώ και πολύ καιρό περασμένοι, την υποτιθέμενη «χρυσή εποχή» πριν από τον πολιτισμό … και ακόμη αυτή η κριτική πολύ συχνά προέρχεται από αναρχικούς που παραθέτουν μόνο συγγραφείς νεκρούς εδώ και εκατό χρόνια ή περισσότερο, που μαραζώνουν για την «χρυσή εποχή» του αναρχισμού.
Είμαστε ζωντανοί εδώ και τώρα. Το παρελθόν είναι χρήσιμο ως πηγή έμπνευσης, αλλά το παρελθόν είναι επίσης μια αδιάκοπη σειρά από αποτυχίες. Γενναίες προσπάθειες, αλλά και αποτυχημένες.
Ο αναρχισμός έναντι του Πολιτισμού
Στη πολεμική του που έγραψε το 2003 ”Αναρχισμός έναντι του πρωτογονισμού”, ο Brian Oliver Sheppard κάνει την υπόθεση ότι ο πρωτογονισμός είναι εγγενώς σε αντίφαση με τον αναρχισμό.
Πολλά μπορούν να ειπωθούν για το ύφος του, το οποίο είναι ανοιχτά κοροϊδευτικό. Κάνει αναφορές για το πώς ”έχει καταστεί αναγκαίο δυστυχώς για τους αναρχικούς να βυθίζονται στο πρωτογωνιστικό μίασμα”, γίνεται απροκάλυπτα συγκαταβατικός στο να χρησιμοποιήσει τους πρωτογονιστές. Αλλά τα επιχειρήματα του είναι βυθισμένα σε παραλογισμούς: χλευάζει τους πρωτογονιστές ως υποκριτές για συμμετοχή σε τεχνολογικές πρακτικές, αγνοώντας το γεγονός ότι σχεδόν κάθε αναρχικός οποιασδήποτε τάσης στην καπιταλιστική και κρατικιστική κοινωνία δεν ζει όπως αυτός ή αυτή προτάσσει.
Ο πυρήνας της επιχειρηματολογίας του είναι ότι ο πρωτογονισμός είναι αυταρχικός και ως εκ τούτου ασυμβίβαστος με τον αναρχισμό. Αλλά ο αναρχισμός που προωθεί είναι μάλλον σαφώς ένας απλοϊκός και “κλασικός”, ένας κόκκινος αναρχισμός που υποστηρίζει τον εργατικό έλεγχο σε μια κοινωνία χωρίς κράτος. Ισχυρίζεται ότι οι πρωτογονιστές έχουν κολλήσει σε ένα απατηλό παρελθόν που δεν μπορεί να υποστηριχθεί από αποδεικτικά στοιχεία, ενώ δεν αναγνωρίζει τη συνενοχή του στην ίδια συμπεριφορά: είναι ένας άνδρας που υποστηρίζει ότι ο αναρχισμός είχε πάντα να κάνει με τον εργατικό έλεγχο και τις κομμουνιστικές ιδέες, αγνοώντας εντελώς το ετερογενές παρελθόν και παρόν του αναρχισμού. Οι ατομικιστές, οι αναρχικοί-υποκειμενιστές, οι κοινοτικοί … αυτοί οι άνθρωποι απλά ποτέ δεν υπήρξαν, σύμφωνα με τον Brian (1).
Καλά αιτιολογημένες επικρίσεις του πρωτογονισμού υπάρχουν, αλλά σπάνια γίνονται γνωστές. Αντ’ αυτού, αυτοκαταστροφικές και εντυπωσιακά σεχταριστικές επιστολές είναι ο κανόνας. Αλλά η βασική ιδέα είναι μια περίεργη ιδέα, ότι ο αναρχο-πρωτογονισμός δεν είναι περισσότερο αναρχικός από τις σε μεγάλο βαθμό απορριπτέες ιδέες των “αναρχο”-καπιταλιστών- των “αναρχο”-εθνικιστών.
Προς χάριν συζήτησης, έχω κάνει την αντίθετη υπόθεση: ο αναρχισμός είναι και πάντα ήταν αντι-πολιτισμικός, και ότι ο πολιτισμός και ο αναρχισμός είναι έννοιες εντελώς ασυμβίβαστες. Όποιος ισχυρίζεται ότι παλεύει για τον πολιτισμό και τον αναρχισμό εξίσου, τρέφει αυταπάτες. (2)
Ένας ανθρωπολόγος που ονομάζεται Elman Service(3) πρότεινε ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο σύστημα ταξινόμησης για τους ανθρώπινους τρόπους διαβίωσης που περιλαμβάνει χονδροειδώς τέσσερις κατηγορίες. Πρώτον, υπάρχουν οι ομάδες τροφοσυλλεκτών-κυνηγών, οι οποίες είναι γενικά ισότιμες. Δεύτερον, υπάρχουν φυλετικές κοινωνίες που είναι μεγαλύτερες, λίγο πιο οργανωμένες, και έχουν ψήγματα κοινωνικών διαστρωματώσεων. Τρίτον υπάρχουν τα ”βασίλεια”, που συνεχίζουν το δρόμο της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Και τελικά υπάρχουν οι πολιτισμοί, οι οποίοι ανθρωπολογικά ορίζονται από τις πολύπλοκες κοινωνικές ιεραρχίες τους και τον οργανωμένο, θεσμικό τρόπο διακυβέρνησης.
Η απόρριψη των πολύπλοκων κοινωνικών ιεραρχιών και κυβερνήσεων σημαίνει, ως εκ τούτου, την απόρριψη του πολιτισμού. Αν μια αναρχική κοινωνία ήταν να αναπτυχθεί, θα ήταν εξ ορισμού μη πολιτισμένη κοινωνία.
Σίγουρα, ένα επιχείρημα που μπορεί να αναπτυχθεί από τους “κλασικούς” αναρχικούς(4) είναι ότι είναι αντίθετοι με την έννοια του κράτους περισσότερο από ότι με την ιδέα της διακυβέρνησης, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία της σύγχρονης αναρχικής σκέψης και διαλόγου μιλάει για την απόρριψη της κυβέρνησης ως κάτι που είναι εγγενώς συνδεδεμένο με την κρατική δομή.
Έτσι, μια αναρχική κοινωνία θα απαιτούσε είτε την επιστροφή στις τροφοσυλλεκτικές-κυνηγετικές ομάδες ή -και προσωπικά θεωρώ ότι αυτή η επιλογή πολύ πιο πιθανή και προτιμότερη,-θα εννοούσε την ανάπτυξη κάτι εντελώς νέου. Προσωπικά θα ήθελα να το ονομάσουμε το μετα-πολιτισμό, αλλά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται να το ονομάσουμε. Εμείς απλά πρέπει να το κατανοήσουμε ως αναρχισμό.
Ο Elman κατανοούσε την τεσσάρων μερών τυπολογία του ως διευκρινιστική μιας γραμμικής απώλειας της αυτονομίας. Σε μια ομάδα, ένα άτομο είχε ελευθερία. Σε έναν πολιτισμό, ένα άτομο παραχώρησε ή έχασε αυτήν την ελευθερία. Τώρα, ο Elman ήταν ένας θεωρητικός της ενσωμάτωση, πίστευε ότι οι πολίτες στους πρώιμους πολιτισμούς εγκατέλειψαν οικειοθελώς την αυτονομία τους-στην ουσία, ότι υπέγραψαν το κοινωνικό συμβόλαιο, παραχωρώντας την ελευθερία τους, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή μια πιο σύνθετη κοινωνία. Η αντίθετη θεωρία είναι η θεωρία των συγκρούσεων: ότι τα κράτη έχουν, από την αρχή, προσπαθήσει να εδραιώσουν την εξουσία στα χέρια λίγων, προς όφελος αυτών των λίγων.
Αλλά κανείς δεν υποστηρίζει ότι η μετάβαση από τις ομάδες στον πολιτισμό δεν έχει οδηγήσει σε ιεραρχία και έλλειψη αυτονομίας. Αυτό έχει, ιστορικά, γίνει αρκετά απλά και γραμμικά: όσο περισσότερο μια κοινωνία “προόδευε” κατά μήκος αυτών των γραμμών δια μέσω του πολιτισμού, τόσο περισσότερο η ελευθερία εξασθενούσε.
Ο αναρχισμός υποστηρίζει μια αταξική, ισότιμη κοινωνία που στερείται καταναγκαστικής εξουσίας και ως εκ τούτου αντιτίθεται-και πάντα το έκανε-σε ορισμένα από τα κύρια, διακριτικά γνωρίσματα που καθορίζουν τον πολιτισμό. Το να συνηγορεί κανείς υπέρ του πολιτισμού είναι τόσο παράλογο όσο το να επιχειρηματολογεί υπέρ του κράτους.
Πολύ λίγοι σύγχρονοι αναρχικοί θα επιχειρηματολογούσαν εναντίον του αναρχο-φεμινισμού. Ο αναρχο-φεμινισμός δεν νοείται ως ένα ξεχωριστό πράγμα, ξένο προς τον αναρχισμό ως σύνολο, αλλά μάλλον ως ένα βασικό συστατικό στην πάλη ενάντια στην κυριαρχία. Είναι γενικά κατανοητό ότι υπάρχουν και εκείνοι που ταυτίζονται περισσότερο με τον αναρχο-φεμινισμό από τους άλλους. Υπάρχουν εκείνοι που τον χρησιμοποιούν σαν προσωπικό φακό τους μέσω του οποίου αντιμετωπίζουν τον κόσμο, οι οποίοι κατατάσσουν ως σημαντική τη θεωρία και την πρακτική οργάνωση για να αντιμετωπιστεί και να ξεπεραστεί η πατριαρχία.
Και αυτός, θα έλεγα, είναι ο ρόλος των αντιπολιτισμικών, των αναρχοπριμιτιβιστών. Η αντιπολιτισμική σκέψη έχει εμβαθύνει σε μεγάλο βαθμό την αντίληψη μας για την καταπίεση, με την κριτική της στον καταμερισμό της εργασίας και στις γραμμικές έννοιες της προόδου.
Είναι τόσο πολύ λάθος να απορρίψουμε όλους τους αναρχοπριμιτιβιστές ως γενοκτόνους υποκριτές, όσο είναι το να απορρίψουμε όλους τους κομμουνιστές αναρχικούς ως τεχνόφιλους που θέλουν την υποδούλωση της φύσης στην υπηρεσία του πανίσχυρου εργάτη (5).
Η πατριαρχία, η διακυβέρνηση, ο καπιταλισμός, ο εθνικισμός, ο ρατσισμός, ο πολιτισμός … δεν έχουν θέση στην κοινωνία που οραματιζόμαστε.
Και το πιο σημαντικό, τίποτε από αυτά δεν έχει θέση στους αγώνες μας εδώ και τώρα.
(1) Είναι, βέβαια, ο κανόνας να αναφερόμαστε σε έναν συγγραφέα με το επώνυμό και όχι το όνομα του. Αυτό ισχύει πολύ πιο συχνά στους άνδρες από ότι στις γυναίκες. Συγκρίνουν τον Κροπότκιν και τον Μπακούνιν με την Voltairine DeCleyre και την Emma Goldman. (2) Ή απλά χρησιμοποιούν διαφορετικό σημασιολογικό σύνολο και τείνουν να καθορίσουν τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο από ότι εγώ, ή το παρόν άρθρο,κάνουμε. (3) Ο Elman Service, μιας και τον αναφέρουμε, για κάποιους κόκκινους-αναρχικούς, ήταν ένας Αμερικανός εθελοντής στην ταξιαρχία Αβραάμ Λίνκολν του ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, που πολέμησε ενάντια στον Φράνκο και τους φασίστες. (4) Η λέξη «κλασικός» είναι σε εισαγωγικά σε αυτό το άρθρο, διότι εγώ προσωπικά αποδοκιμάζω την υπεραπλούστευση “αυτού που πάντα ήθελαν οι αναρχικοί” που μας παρουσιάζεται από τον Brian Sheppard αποδοκιμάζοντας εξίσου την υπεραπλούστευση του “οι πρωτόγονοι ανθρώποι ήταν έτσι ” την οποία υποστηρίζουν πολλοί πρωτογωνιστές. (5) Φυσικά, θα ήταν πιο εύκολο για μένα να μην κάνω ο ίδιος αυτό το λάθος, αν δεν γνώριζα προσωπικά κάτι παραπάνω από αρκετούς ανθρώπους που να ταιριάζουν σε αυτά τα άξεστα στερεότυπα …
“Ο αναρχισμός υποστηρίζει μια αταξική, ισότιμη κοινωνία που στερείται καταναγκαστικής εξουσίας και ως εκ τούτου αντιτίθεται-και πάντα το έκανε-σε ορισμένα από τα κύρια, διακριτικά γνωρίσματα που καθορίζουν τον πολιτισμό.“
Strangers In A Tangled Wilderness
www.tangledwilderness.org
strangers@riseup.net