Ίσως καμιά άλλη ιδέα δεν υπήρξε τόσο καταλυτική για τον δυτικό πολιτισμό όσο η αντίληψη της προόδου. Είναι επίσης φανερό ότι, όπως το έθεσε ο Robert Nisbet: «Τα πάντα τώρα μας υποδεικνύουν ότι η δυτική πίστη στο δόγμα της προόδου καταρρέει βαθμιαία σε κάθε επίπεδο και κάθε σφαίρα, στα τέλη του 20ου αιώνα. Στον αντιεξουσιαστικό χώρο επίσης, η ιδέα της προόδου έχει περάσει διάφορα στάδια. Πάει καιρός από τότε που οι συνδικαλιστές εργατοπατέρες, όπως ακριβώς και οι συγγενικοί τους μαρξιστές, μπορούσαν να καταδικάσουν στην περιθωριοποίηση και την ανυπαρξία όποιον δεν ενδιαφερόταν να οργανώσει την αλλοτρίωσή του μέσα από τα συνδικάτα, τις ενώσεις και τα συναφή. Αντί για τον παλιό καλό σεβασμό στην εργατικότητα και την παραγωγή (τα θεμέλια της προόδου), μια λουδίτικη αντίληψη για τα εργοστάσια διαδόθηκε γρήγορα και η αντίσταση στην εργασία έγινε μια αφετηρία του ριζοσπαστικού λόγου. Τότε βλέπουμε και κάμποσες γερασμένες λεοπαρδάλεις να προσπαθούν να καλύψουν τις κηλίδες τους: οι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου (IWW-Wobblies), ντροπιασμένοι για την πρώτη λεξούλα της ονομασίας τους, προσπαθούν αδέξια να αποποιηθούν τη δεύτερη (αν και φυσικά όχι ως οργάνωση). Η οικολογική κρίση θα αποτελέσει σαφώς ένα σημείο ρήξης με την αξία της προόδου, ωστόσο το πώς αυτή παρέμεινε ένα ζήτημα τυφλής πίστης για τόσο πολύ κόσμο είναι σίγουρα ένα ενδιαφέρον ερώτημα. Τι σήμαινε τελικά η πρόοδος; Η υπόσχεση της προόδου ακολουθούσε την ανθρωπότητα από τα πρώτα ιστορικά της βήματα. Με την εμφάνιση της γεωργίας και του πολιτισμού, για παράδειγμα, επήλθε η προοδευτική καταστροφή του περιβάλλοντος. Τεράστιες περιοχές της εγγύς ανατολής, της Αφρικής και της Ελλάδας γρήγορα μετατράπηκαν σε αφιλόξενες ερήμους. Όσον αφορά τη βία, ο μετασχηματισμός ενός βασικά ειρηνικού και εξισωτικού κοινοτικού συστήματος στη βίαιη αγροτική/πολιτισμένη κοινωνία ήταν γοργός. «Η εκδίκηση, οι ηγέτες, οι πολεμιστές και οι μάχες φαίνεται να πηγάζουν από, και να προσδιορίζουν, τους πολιτισμένους ανθρώπους», σύμφωνα με τον Peter Wilson. Και η βία έχει κάνει σίγουρα τη δική της πρόοδο, από τα όπλα μαζικής καταστροφής των σύγχρονων Κρατών μέχρι και την έξαρση των ανθρωποκτονιών και των μανιακών δολοφόνων
Η ίδια η ασθένεια αποτελεί σχεδόν μια εφεύρεση της ζωής στον πολιτισμό. Κάθε γνωστή κληρονομική ασθένεια είναι ένα μέρος του φόρου της ιστορικής αναβάθμισης. Από την ολότητα και την αισθαντική ζωή της προϊστορίας, στη σημερινή εποχή των επιδημιών και της γενικευμένης ψυχικής μιζέριας, έχουμε περισσότερη πρόοδο. Το αποκορύφωμα λοιπόν της προόδου είναι η σημερινή εποχή της πληροφορίας, που ενσαρκώνει την πρόοδο στο διαχωρισμό της εργασίας, από την μεγαλύτερη πιθανότητα αδιαμεσολάβητης αντίληψης στο τωρινό επίπεδο όπου η γνώση μετατρέπεται σε ένα εργαλείο για την ολοκληρωτική καταπίεση, στην εποχή της κυβερνητικής (cybernetics) όπου τα δεδομένα είναι όλα όσα μας έχουν πραγματικά μείνει. Η ίδια η πρόοδος έχει οδηγηθεί στην αμφισβήτηση της έννοιάς της. Η επιστήμη, το πρότυπο της προόδου, αιχμαλωτίζει και ανακρίνει τη φύση, τη στιγμή που η τεχνολογία την καταδικάζει (και την ανθρωπότητα μαζί) σε καταναγκαστική εργασία. Από την πρωταρχική διαίρεση του εαυτού που σημαίνει ο πολιτισμός στη καρτεσιανή διαίρεση του πνεύματος από τα υπόλοιπα αντικείμενα (συμπεριλαμβανομένου του σώματος), στο άγονο hi-tech παρόν μας, υπήρξε όντως μια τρομερή απόσταση. Δυο αιώνες πριν οι πρώτοι εφευρέτες των βιομηχανικών μηχανών απολάμβαναν την περιφρόνηση και το μίσος των εργατών της αγγλικής υφαντουργίας που υπόκειντο σε αυτές και πάνω κάτω του καθένα, εκτός ίσως από τους καπιταλιστές εργοδότες τους. Οι σχεδιαστές της ηλεκτρονικής σκλαβιάς του σήμερα λατρεύονται σαν πνευματικά είδωλα, αν και η αντίσταση εγείρεται ξανά. Απουσία ισχυρής αντίστασης, η εσωτερική λογική της ταξικής κοινωνίας θα διαμορφωθεί σε μια ολοκληρωτικά τεχνολογικοποιημένη ζωή ως τελικό της στάδιο.
Ο αντίκτυπος της προόδου στην τεχνολογία και την κοινωνία θα γίνει όλο και περισσότερο αντιληπτός χάρη στις τεράστιες καταστροφές. (Θέσεις πάνω στη Φιλοσοφία και την Ιστορία) Ο Walter Benjamin στο τελευταίο και ωραιότερό του έργο, καταγράφει αυτό το λυρικά εκφρασμένο συναίσθημα: «¨Ενας πίνακας του Klee με το όνομα Angelus Novus δείχνει έναν άγγελο να κοιτάζει σαν να πρόκειται να φύγει μακριά από κάτι στο οποίο ήταν ακλόνητα προσδεμένος. Τα μάτια του λαμπυρίζουν, το στόμα του είναι ανοιχτό, τα φτερά του ανοιχτά. Έτσι απεικονίζεις τον άγγελο της ιστορίας, με το πρόσωπο γυρισμένο στο παρελθόν. Αν έχουμε υπόψη μας μια αλυσίδα γεγονότων, αυτός βλέπει μια μοναδική καταστροφή που συσσωρεύει ερείπια και ουρλιάζει μπροστά στα πόδια του. Ο άγγελος θα ήθελε ίσως να μείνει, να ξυπνήσει τους νεκρούς, και να ξαναενώσει όσα έχουν διαλυθεί. Αλλά μια καταιγίδα εξαπολύεται από τον Παράδεισο. Κεραυνοβολεί τα φτερά του με τόση βία που ο άγγελος δεν μπορεί πια να τα κλείσει. Η καταιγίδα τον καλεί αναντίρρητα στο μέλλον όπου έχει γυρισμένη την πλάτη, ενώ ο σωρός των ερειπίων μπροστά του απλώνεται προς τον ουρανό. Η καταιγίδα αυτή, είναι αυτό που ονομάζουμε πρόοδος.
Μετάφραση – Αναρχικοί Πυρήνες Δυτ. Μακ. – Οκτώβρης 2006