Αν δεν απορρίψουμε τους ρόλους που μας έχουν φορεθεί από το σύστημα κυριαρχίας (και που ίσως τους αποδεχτήκαμε ανενδοίαστα) και αν δεν απορρίψουμε τις δήθεν αναπόφευκτες συνθήκες που επικράτησαν στη Γη και στις σχέσεις των ανθρώπων, τότε αποκλείεται να δούμε πέρα από μια ζωή ελεγχόμενη και καθορισμένη από θεσμούς και νόμους. Αν αποδεχτούμε ότι θα είμαστε ες αεί εργαζόμενοι, καταναλωτές, πολίτες ή πολιτισμένοι και ότι πρέπει να υπάρχουν πόλεις και μαζική παραγωγή, τότε αντίστοιχα θα απορρίψουμε κάθε απελευθερωτική προσπάθεια για το γκρέμισμα του εξουσιαστικού οικοδομήματος.
Η αναρχία και η κυριαρχία είναι δύο έννοιες από τις οποίες η μια υποδηλώνει την εξουσία ενώ η άλλη την αρνείται. Η αναρχία είναι μια έννοια που συμβολίζει μια κατάσταση στην οποία δεν υπάρχει εξουσία, ενώ η κυριαρχία είναι μια έννοια που συμβολίζει μια κατάσταση όπου υπάρχει εξουσία.
Στις συνθήκες εκείνες όπου επικρατεί συστηματοποιημένα η εκμετάλλευση, ο έλεγχος και η επιβολή, έχουμε να κάνουμε με οργανωμένη εξουσία, δηλαδή με μια κατάσταση που δομείται με βάση κάποιες τεχνικές και κάποιο σύστημα εξάρτησης. Το τεχνικό σύστημα του πολιτισμού αποτελείται από επινοημένους θεσμούς και είναι ένα σύστημα απόλυτης εξάρτησης. Απ’ την άλλη, ο φυσικός κύκλος της ζωής δεν βασίζεται σε κάποιο επινοημένο ανθρώπινο νόμο ή κάποιου είδους θεσμική εξουσία. Ο φυσικός κόσμος δεν υπάρχει με βάση κάποιο κανονιστικό πλαίσιο, βασισμένο πάνω σε τεχνικές καθυπόταξης και συστηματοποιημένης εκμετάλλευσης. Ο πολιτισμός είναι που αναπτύσσει τεχνικές καθυπόταξης και εξημέρωσης υποδουλώνοντας κάθε τι ελεύθερο και άγριο.
Κάποιος υποστηρικτής του πολιτισμού θα μπορούσε να πει ότι η φύση επιβάλλεται και ότι σαν άνθρωποι πρέπει να προφυλαχθούμε από αυτήν μέσω του πολιτισμού. Έτσι το κράτος και το υπόλοιπο εξουσιαστικό οικοδόμημα μπορεί να παρουσιαστεί σαν κάτι το αναγκαίο και το αναμφισβήτητο. Σε μια τέτοια άποψη μπορεί εύκολα να καταλήξει κάποιος όταν αποδέχεται τα πολιτισμικά στερεότυπα και ιδεολογήματα ή όταν δεν λαμβάνει υπ’ όψιν του πώς επεκτάθηκε ο πολιτισμός σε παγκόσμιο επίπεδο και τί συνέπειες προκάλεσε και προκαλεί. Απ’ την άλλη, μια τέτοια άποψη πιθανόν να είναι μια φοβική αντίδραση ενός πολιτισμένου στην προσπάθειά του να διαφυλάξει τα προνόμια που του παρέχει η κυριαρχία.
Η οργανωμένη εξουσία αναπτύσσεται πάνω σε κάποιους θεσμούς που δεν είναι καθόλου ουδέτεροι ή προϊόν φυσικής εξέλιξης και αναγκαιότητας. Για να υπάρξει ένας αναρχικός τρόπος ζωής σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν και όλοι αυτοί οι θεσμοί που συγκρότησαν την κυριαρχία στο παρελθόν αλλά και όπως την γνωρίζουμε σήμερα στο βιομηχανικό πολιτισμό. Προφανώς ένας αναρχικός τρόπος ζωής θα είναι διαφορετικός από τον τρόπο ζωής που επιβάλλεται σε συνθήκες κυριαρχίας και ύπαρξης κράτους. Αυτό είναι ένα γεγονός, καθώς δεν μπορεί να υπάρξει αναρχία με βάση όλα αυτά που έχουν φτιαχτεί υπό συνθήκες συστηματοποιημένης επιβολής και εξουσίας.
Από τη στιγμή που ο αναρχικός αγώνας αποσκοπεί στην αναρχία, δηλαδή την ολική απελευθέρωση κάθε ύπαρξης από τους θεσμούς και τις δομές της κυριαρχίας, πάει να πει ότι κάθε έκφανση της (κυριαρχίας) είναι απέναντι του. Από μια άλλη οπτική, αν θεωρήσουμε ότι ο αναρχικός αγώνας αποσκοπεί στη βελτίωση της ζωής μας μέσα στις συνθήκες που όρισε η κυριαρχία, τότε είναι φανερό ότι αναπτύσσουμε συναινετικές τάσεις.
Η προοπτική της αναρχίας κατακερματίζεται για διάφορους λόγους. Ένας απ’ αυτούς προκύπτει όταν για παράδειγμα κάποιοι αγωνιζόμενοι αναρχικοί, στην προσπάθεια τους να αναδείξουν μια συγκεκριμένη θεματική, αγνοούν το υπόλοιπο οικοδόμημα της εξουσίας και τους τρόπους με τους οποίους υπάρχει αλληλεξάρτηση του μέρους με το όλον. Έτσι ο αγώνας για την αναρχία μετατρέπεται συχνά σε μέσο που δεν αποσκοπεί σε έναν τρόπο ζωής χωρίς εξουσία, αλλά παρά μόνο στην εναντίωση σε ορισμένες μορφές εξουσίας και επιπλέον χωρίς προθέσεις για τη συνολική καταστροφή της κυριαρχίας. Ο ανθρωποκεντρισμός, ο ατομικισμός ή ο σοσιαλισμός είναι ορισμένες ιδεολογικές προσεγγίσεις που κατακερματίζουν την προοπτική της αναρχίας. Στη πρώτη περίπτωση του ανθρωποκεντρισμού αναδεικνύεται σαν υπέρτατη αξία ο άνθρωπος, στην ουσία ο πολιτισμένος άνθρωπος, διαχωρισμένος από το φυσικό κόσμο. Στη δεύτερη περίπτωση του ατομικισμού αναγάγεται σαν υπέρτατη αξία το άτομο, μια ιδέα που ορίζεται πολιτισμικά, και ειδικά στη Δύση νοηματοδοτεί μια κουτσουρεμένη αντίληψη για τον εαυτό και την ύπαρξη. Στην τρίτη περίπτωση του σοσιαλισμού αναδεικνύεται η μαζική κοινωνία των ιδιωτών και του κράτους σαν η ύψιστη αξία. Όλες αυτές οι περιπτώσεις αγνοούν την οργανική ολότητα και τον άνθρωπο σαν μέρος της υπό ελεύθερες συνθήκες δίχως κράτος.
Συχνά υπάρχει η πλάνη ότι ορισμένοι ρόλοι ή ιδιότητες, όπως για παράδειγμα του εργάτη, του μετανάστη ή του αναρχικού, δεν μετέχουν στην αναπαραγωγή της εξουσίας ή ότι είναι αμιγώς εξουσιαζόμενοι ρόλοι. Υπάρχει ακόμη η τάση να μην γίνεται μια συνολική ρήξη με το παγκόσμιο σύστημα και τις συνθήκες που διαμορφώνονται συνολικά στο κόσμο, αλλά να αναπαράγεται ένας τρόπος σκέψης τοπικιστικός ή σύμφωνα με τα ιδεολογήματα της κοινωνίας και του πολιτισμού. Για παράδειγμα, ο μαρξισμός όπως και ο αναρχισμός, σαν σύνολο ιδεών, κατά κύριο λόγο προωθούν ευρωκεντρικές αντιλήψεις και υπερασπίζονται την Πρόοδο.
Υπάρχει ένα παγκόσμιο σύστημα, είναι υπαρκτό, δεν το φανταζόμαστε. Ο τρόπος που δομείται δεν αφορά μόνο την οικονομία, αλλά αφορά επιπλέον την τεχνική, το ενεργειακό ζήτημα και την πολιτική που ενοποιεί αυτές τις δομές σαν ενιαία διαδικασία. Το πλέγμα της παγκοσμιοποίησης διαμορφώνει παράλληλα και έναν τρόπο ζωής που μας εμπλέκει όλους.
Ο ανθρώπινος πληθυσμός στο λεγόμενο πολιτισμένο κόσμο, έχει αστικοποιηθεί ιδεολογικά και υλικά, γεγονός που αναπτύσσεται και τροφοδοτείται ακατάπαυστα τις τελευταίες δεκαετίες σε όλο τον πλανήτη με την επέκταση της βιομηχανικής παραγωγής. Η αστικοποίηση, όχι βέβαια μόνο η πρόσφατη αλλά και αυτή στους αρχαίους πολιτισμούς, δεν προέκυψε εκ φύσεως αλλά σαν μέρος της επέκτασης του πλέγματος της κυριαρχίας. Οι ρόλοι που αναπαράγονται στα πλαίσια της αστικοποίησης είναι αυτοί που ταυτόχρονα διαιωνίζουν την κυριαρχία. Για παράδειγμα ένας πολίτης-εργάτης-καταναλωτής (εμείς οι ίδιοι) δεν δέχεται μόνο καταπίεση αλλά επίσης την διαιωνίζει, σαν γρανάζι που είναι της μηχανής του πολιτισμού.
Η βιομηχανική κοινωνία υπάρχει σαν τέτοια πάνω στην ιδέα ότι ο φυσικός κόσμος ανήκει στον άνθρωπο. Ο οργανικός κόσμος αντικειμενοποιήθηκε και εργαλειοποιήθηκε ιδεολογικά για να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από το βιομηχανικό σύστημα. Ο δυτικός πολιτισμός διαιώνισε μια ανθρωποκεντρική αντίληψη για τον κόσμο που κληρονόμησε από την εβραϊκή παράδοσή, την αρχαία Ελλάδα και τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Γι’ αυτό και η ανάπτυξη του βιομηχανικού συστήματος επεκτάθηκε ανενδοίαστα πάνω στους φυσικούς βιότοπους αιχμαλωτίζοντας ή εξολοθρεύοντας έμβια όντα. Η ανθρωποκεντρική οπτική και η υπεράσπιση της βιομηχανίας σαν μέρος μιας αναρχικής άποψης παραείναι ανεδαφική και κυρίως παραείναι μια αστική αντίληψη για την ελευθερία.
Έχει καθιερωθεί στους αντιεξουσιαστικούς κύκλους η εναντίωση στο κράτος από διάφορες οπτικές, που οι περισσότερες όχι μόνο δεν εναντιώνονται αλλά συμβαδίζουν με το κράτος. Επειδή το κράτος δεν είναι ένας θεσμός που υπερίπταται σε κάποιον άγνωστο γαλαξία αλλά είναι άμεσα συνδεδεμένος και αλληλοσυμπληρούμενος με άλλους θεσμούς, όταν η εναντίωση σε αυτόν γίνεται διαχωριστικά στην ουσία είναι σαν να μην γίνεται καν.
Το κράτος, η πόλη, η μαζική κοινωνία και η βιομηχανία είναι θεσμοί σε άμεση αλληλεξάρτηση και σε άμεση συνάφεια με το σύνολο του εξουσιαστικού οικοδομήματος. Το ότι έχουμε να κάνουμε με μερικές διαφορετικές λέξεις δεν σημαίνει ότι αυτές οι δομές διαχωρίζονται ή είναι ανεξάρτητες η μια απ’ την άλλη, και ούτε σημαίνει ότι ταυτίζονται απόλυτα. Κανένας θεσμός δεν υπάρχει και δεν αναπαράγεται από μόνος του αλλά μόνο σε άμεση συνάφεια με άλλους. Βέβαια οι παραπάνω θεσμοί που αναφέρθηκαν δεν είναι οι μοναδικοί που πλαισιώνουν την κυριαρχία, αλλά και οι ίδιοι συμπεριλαμβάνουν άλλους. Επιπλέον, πίσω από τους θεσμούς υπάρχουν πάντα τα ιδεολογήματα που τους συντηρούν.
Αναλύσεις που εμπερικλείουν ιδεολογήματα και αποδοχή των θεσμών της κυριαρχίας δεν μπορούν να ενδυναμώσουν την αναρχική δράση, επειδή στην ουσία αν δεν υπάρξει συνολική απόρριψη της κυριαρχίας, τότε αυτό που προτάσσεται είναι η μεταρρύθμιση.
Το κράτος, από τις πρωταρχικές του ιστορικές μορφές, ήταν πάντα μια μηχανή που η συγκρότησή της έδινε στις μαζικές κοινωνίες μαζί με τα δεσμά τους και έναν τρόπο για να υπάρχουν και να διαιωνίζονται. Το κράτος ήταν και είναι ένας θεσμός συνδεδεμένος άμεσα με την συστηματοποιημένη εκμετάλλευση ζώων, γης και ανθρώπων, με βάση το εμπόριο, την εργασία και το δίπολο παραγωγής-κατανάλωσης (αντί ελεύθερης τροφοσυλλογής).
Έχει ακόμα καθιερωθεί από διάφορους αντιεξουσιαστικούς κύκλους να θεωρείται το κράτος σαν κάτι το ξεχωριστό από τις δομές του πολιτισμού. Έτσι με έναν περίτεχνο, αλλά και συναινετικό τρόπο, αναπτύσσεται μια νοοτροπία πολιτικού χαρακτήρα που δεν στοχεύει στην αναρχία, αλλά στο μετασχηματισμό της κυριαρχίας. Η τάση αυτή πιθανόν να είναι ένα κατάλοιπο του διαφωτισμού, της ιδέας της προόδου ή του σοσιαλισμού. Υποστηρίζεται με αφέλεια ή από σκοπιμότητα (ποιος ξέρει;) η άποψη ότι θα επέλθει η κοινωνική απελευθέρωση, όταν θα αντικατασταθούν οι θεσμοί του κράτους από τη «δράση της κοινωνίας». Δεν δέχονται αυτοί οι κύκλοι ότι το κράτος και η μαζική κοινωνία είναι αλληλοσυμπληρούμενοι θεσμοί και με ένα πολιτικό σάλτο αποφεύγουν την πραγματικότητα σκορπώντας το σκοτάδι της ιδεολογίας. Έτσι ο αγώνας για την αναρχία γίνεται πολιτικός αγώνας στα πλαίσια του εξουσιαστικού οικοδομήματος, χωρίς πρόθεση να βγει απ’ αυτά. Οπότε κατ’ αυτήν τη νοοτροπία αναπτύσσεται ο κατακερματισμός και η συναίνεση, ενώ αρχίζουμε να μιλάμε για την αναρχία μεταφορικά και όχι κυριολεκτικά.
Συχνά το κράτος θεωρείται ένας μηχανισμός που δεν έχει να κάνει συνολικά με τον τρόπο ζωής που επικρατεί σήμερα στη βιομηχανική κοινωνία. Πολλοί, αντί να λένε στα κείμενα τους ότι το κράτος, η πόλη και η βιομηχανία είναι μέρος της κυριαρχίας και όχι ενός ελεύθερου τρόπου ζωής, αναπαράγουν τις δικές τους συμβάσεις με την εξουσία σαν αναρχικές απόψεις. Αντί να πουν ότι η ελευθερία θα ανθίσει σε μικρές κοινότητες-ομαδοποιήσεις που θα ζουν σε αρμονία με τη Γη, αφού πρώτα καταστραφούν συνολικά οι θεσμοί της κυριαρχίας, αναπαράγουν τα βιομηχανικά απόβλητα. Και αυτό επειδή νομίζουν ότι ο αστικός τρόπος ζωής, που μας κρατά όλους εξαρτημένους, μπορεί να βαφτιστεί σαν αναρχικός από μια γραφειοκρατική οργάνωση ή οτιδήποτε άλλο φαντασιακό πολιτικό-εργατικό μόρφωμα.
Ο άνθρωπος, ως αγελαίο ζώο, σε φυσικές καταστάσεις χωρίς κράτος ζούσε πάντα σε ομαδοποιήσεις. Η μαζική κοινωνία και οι εξουσιαστικές συνθήκες υπάρχουν απ’ τη στιγμή που υπάρχει και το κράτος. Το να λέμε ότι μπορεί να υπάρξει «ελεύθερη μαζική κοινωνία» και «ελεύθερο βιομηχανικό σύστημα» είναι σαν να αντιλαμβανόμαστε την έννοια της ελευθερίας κατά έναν αστικό τρόπο, σαν κάποιου είδους ελευθερία με ηλεκτρονικό βραχιόλι στο χέρι. Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι η πόλη, το κράτος και η μαζική κοινωνία υπήρχαν πάντα μαζί. Όσοι υποστηρίζουν ότι σε μια δήθεν «ελεύθερη κοινωνία» θα υπάρχουν «ελεύθερες κοινότητες» στις πόλεις, αναπαράγουν μια ιδεολογία που δεν υπολογίζει καθόλου το τί συνεπάγεται και πώς δομείται μια πόλη ή μια μαζική κοινωνία. Πόλη χωρίς μπάτσους ή πολιτοφύλακες θα είναι μόνο μια ακατοίκητη και γκρεμισμένη πόλη. Μία βιομηχανία ή μια πόλη υπό «αναρχική διεύθυνση» μπορούν να υπάρξουν μόνο σε σενάρια επιστημονικής φαντασίας και διαστρέβλωσης.
Η βιομηχανία είναι ένας θεσμός σε άμεση συνάρτηση με τους υπόλοιπους θεσμούς της κυριαρχίας, όπως το κράτος, η πόλη, το εκπαιδευτικό σύστημα, ο καταμερισμός εργασίας και η εξειδίκευση του εργατικού δυναμικού. Αν δεν υπάρχει το κράτος δεν μπορεί να υπάρξει ούτε το βιομηχανικό σύστημα. Μάλιστα η βιομηχανία αλληλεπιδρά σε τέτοιο βαθμό με το κράτος που διαμορφώνει παράλληλα και τις δομές του, γι’ αυτό στη βιβλιογραφία μπορεί κανείς να συναντήσει την έννοια «βιομηχανικό κράτος». Το βιομηχανικό σύστημα, το οποίο άλλαξε συνολικά τον μέχρι πρότινος τρόπο ζωής των ανθρώπων, διαχωρίζοντάς τους ακόμα περισσότερο από το φυσικό κόσμο, διαμόρφωσε ταυτόχρονα τη βιομηχανική κοινωνία. Αυτή η εξουσιαστική παρέμβαση πάνω στον οργανικό κόσμο από ένα ολόκληρο σύστημα εκμετάλλευσης που έχει καταστροφικές συνέπειες και στο λεγόμενο ανθρώπινο είδος θεωρείται από πολλούς, από μια δήθεν απελευθερωτική οπτική, ότι χρησιμοποιείται απλά λάθος από τα «αφεντικά». Αρνούνται να δουν από τι είδους ιδέες και από ποιους συναρμολογήθηκε το βιομηχανικό σύστημα για να μην έρθουν προφανώς σε ρήξη με τους ιδεολογικούς τους πατέρες, το κράτος, τον αστισμό ή το σοσιαλισμό τους. Αρνούνται να δουν πως οι δομές του δυτικού πολιτισμού από την αποικιοκρατία, τον ανταγωνισμό των ευρωπαϊκών κρατών, την αστική τάξη, τα ερευνητικά κέντρα ως την ιδεολογία της προόδου οδήγησαν στην εκμηχάνιση της παραγωγής. Αρνούνται να δουν πόσο καταστροφικές συνέπειες έχει το βιομηχανικό σύστημα στο φυσικό κόσμο καλυπτόμενοι πίσω από τον ανθρωποκεντρισμό και την πρόσκαιρη ασφάλεια που παρέχει το σύστημα στους υπηκόους του. Ο συστηματοποιημένος καταμερισμός εργασίας και η εξειδίκευση μόνο μέσα από ένα εξουσιαστικό σύστημα μπορούν να υπάρξουν και όχι μέσα σε έναν ελεύθερο τρόπο ζωής. Τα πολιτικά τεχνάσματα υπερπηδάνε τα πάντα για να μας αφηγηθούν στο τέλος άλλο ένα εξουσιαστικό ιδεολόγημα.
Οι «λαϊκές γειτονιές» και οι γειτονιές της πόλης γενικότερα δεν σχεδιάστηκαν, δεν χτίστηκαν, ούτε μπορούν να υπάρξουν σαν τέτοιες σε συνθήκες δίχως κράτος. Δεν είναι μήπως όλες οι γειτονιές ενταγμένες στον πολεοδομικό σχεδιασμό και τον ιστό της πόλης; Δεν είναι όλες οι γειτονιές άμεσα εξαρτημένες από το κράτος; Αυτό είναι δεδομένο αν γίνει παράλληλα αντιληπτό πώς συντηρείται η πόλη. Ο αναρχικός αγώνας δεν μπορεί να αναπτυχθεί όταν δεν υπάρχει καμία βλέψη να καταστραφεί το εξουσιαστικό πλέγμα συνολικά και δεν αμφισβητούνται βασικοί θεσμοί της κυριαρχίας, όπως είναι η ιδιοκτησία που αφορά όλες τις γειτονιές. Αναμφίβολα οι κινητοποιήσεις με αναρχικό περιεχόμενο είναι θεμιτές είτε γίνονται σε γειτονίες είτε γίνονται αλλού, όμως η χωρίς ανάθεση και διαμεσολάβηση δράση δεν σημαίνει ότι αντιτίθεται πάντα στην εξουσία. Η υποστήριξη της «γειτονίας μας» ή «της πόλης μας» δεν μπορεί να συνδεθεί με κάποιο αναρχικό πρόταγμα, αλλά μόνο με μια αστική προοπτική. Αν πέφταμε στην παγίδα να υποστηρίζουμε μόνο ό,τι υπάρχει στα πλαίσια των συνθηκών που διαμόρφωσε η κυριαρχία, θα ήταν αντιφατικό στη συνέχεια να έρθουμε σε ρήξη συνολικά με αυτή στην προοπτική της ολικής απελευθέρωσης.
Επειδή η μεγάλη πλειοψηφία του σύγχρονου πολιτισμένου κόσμου πιστεύει στο ιδεολόγημα της προόδου, θεωρεί ότι πρέπει να υπάρχει βιομηχανία, κράτος, πόλεις και τόσα άλλα, δεν σημαίνει ότι η αναρχία μπορεί να προσαρμοστεί σε αυτή την κατάσταση. Όσοι μιλούν για την ανάπτυξη της βιομηχανίας με άλλους όρους συνδέοντας την με την αναρχία, απλά προσαρμόζουν μια ιδέα που είναι αντίθετή προς την έννοια της εξουσίας μέσα σε εξουσιαστικά πλαίσια. Αν η μαζική κοινωνία σαν σύνολο είναι κάτι το αλληλένδετο με την αστικοποίηση και την κυριαρχία, τότε προφανώς αν δεν αμφισβητηθεί και δεν καταστραφεί αυτή η συνθήκη, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε προς έναν αναρχικό τρόπο ζωής, και αυτό είναι κάτι το δεδομένο. Ο «πολιτισμένος τρόπος ζωής» είναι άμεσα και συνολικά συνδεδεμένος με το τεχνικό-εξουσιαστικό σύστημα. Οπότε μια ειλικρινής αμφισβήτηση της κυριαρχίας μάλλον είναι αυτή που αμφισβητεί συνολικά το σύγχρονο τρόπο ζωής, δηλαδή όλους τους θεσμούς που συντηρούν το σύγχρονο βιομηχανικό πολιτισμό. Τα εργοστάσια, τα πανεπιστήμια, τα ορυχεία, το ηλεκτρικό δίκτυο και τα αυτοκίνητα δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς να υπάρχει ταυτόχρονα το εξουσιαστικό σύστημα. Αυτό που λέγεται «αυτοδιαχείρηση εργοστασίου» δεν είναι τίποτε άλλο από τη διαχείριση του από αυτοαπασχολούμενους εργαζόμενους και κάτι που είναι θεμιτό εκ μέρους της κυριαρχίας.
Οι θεωρητικοί του αναρχισμού στοχοποίησαν σωστά την «αστική τάξη» αλλά δε στοχοποίησαν την αστικοποίηση, την οποία είδαν και παρουσίασαν σαν κάτι το ουδέτερο. Όχι μόνο δεν διέκριναν ότι η διόγκωση των πόλεων οδηγεί σε περαιτέρω εξάρτηση, αλλά δεν διέκριναν ότι και η ίδια η πίστη στα αστικά δόγματα περί προόδου και εργοστασιακής παραγωγής είναι έτσι και αλλιώς συνδεδεμένη με την εξουσία. Ο αναρχισμός είπε αυτά που είχε να πει. Ο αναρχικός αγώνας όμως δεν ακολουθεί «προφήτες» ούτε γραμμές, επειδή αλλιώς θα αφομοιωνόταν από τις δομές της κυριαρχίας που μετασχηματίζονται και φανερώνουν παράλληλα τις αδυναμίες και τον κομφορμισμό προηγούμενων αντιλήψεων.
Απ’ την άλλη, η προάσπιση του φυσικού κόσμου με την ταυτόχρονη υπεράσπιση των εργοστασίων και της βιομηχανίας υπό άλλη διεύθυνση εμπεριέχει υποκρισία. Όπως οι μαρξιστές έτσι και η αντιεξουσιαστική αριστερά ή ο κοινωνικός αναρχισμός υποστηρίζουν ότι η μαζική κοινωνία, οι πόλεις και οι βιομηχανίες θα είναι μέρος μιας «ελεύθερης» μελλοντικής κατάστασης που θα «σέβεται το περιβάλλον».
Παρατηρείται επίσης σε αντιεξουσιαστικούς κύκλους να εξωραΐζονται ένοπλες δράσεις αριστερών που στρέφονται ενάντια στο καθεστώς, αλλά όχι στο σύνολο της κυριαρχίας. Είναι γνωστό ότι οι αριστεροί-μαρξιστές-λενινιστές-κτλ επιδιώκουν ένα άλλο εξουσιαστικό σύστημα. Αντάρτες όπως ο Τσε, ο Κάστρο και οι Τουπαμάρος δεν έχουν καμία σχέση με τα αναρχικά προτάγματα. Η δράση των αριστερών αντάρτικων κινημάτων ή μικρών οργανώσεων έπαιξε βασικό ρόλο για να εδραιωθούν κομμουνιστικά καθεστώτα και να εκβιομηχανιστεί η παραγωγή σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, επεκτείνοντας έτσι τις εξουσιαστικές σχέσεις και την καταστροφή της βιόσφαιρας. Απόψεις που συνδέουν το μαρξισμό-λενινισμό-κτλ με τον αναρχικό αγώνα εντείνουν τη σύγχυση και την προσκόλληση στο εξουσιαστικό πλέγμα. Η δε σχέση των αριστερών με τον εθνοκεντρισμό δεν είναι κρυφή. Το ΕΑΜ ήταν εθνικό-απελευθερωτική παράταξη και η σύνδεσή του με αγώνες ενάντια στον εθνικισμό σε κάθε του μορφή είναι αβάσιμη. Αλλάζοντας λίγο θέμα, ακόμα και ο εξωραϊσμός της ελληνικής γλώσσας ως κάτι το άσχετο με την κυριαρχία και το ελληνικό κράτος (επειδή έχουν διατυπωθεί και αυτά σε αντιεξουσιαστικούς κύκλους), ενισχύει τις αριστερές-εθνοκεντρικές τάσεις και τη συναίνεση με την κυριαρχία. Το ελληνικό κράτος και η ελληνική γλώσσα επιβάλλονται στους ανθρώπους κυρίως μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα. Αν καταστραφούν τα έθνη-κράτη και κάθε είδους εξουσία θα αλλοιωθεί και η κάθε γνωστή γλώσσα μαζί τους, οι θεσμοί θα γίνουν θρύψαλα μέσα σε απελευθερωμένες εκτάσεις που οι γραμματικές και τα λεξικά θα αποτελούν παρελθόν.
Αν η αναρχία είναι ένας τρόπος ζωής χωρίς εξουσία, τότε δεν έχουμε παρά να μιλήσουμε και να πράξουμε για αυτό. Αντιθέτως η κυριαρχία είναι ένας τρόπος ζωής που αιχμαλωτίζει στις δομές της κάθε ύπαρξη. Δεν υπάρχει μόνο η εξουσία μεταξύ των ανθρώπων, αλλά και αυτή που επιβάλλεται πάνω στα άλλα ζώα και που καταστρέφει τη βιόσφαιρα. Το να υπάρχουν αυτοκινητόδρομοι, εργοστάσια και πόλεις είναι μια εξουσιαστική υπόθεση –γεγονός που δεν σηκώνει αμφισβήτηση. Η γη δεν μας ανήκει και τα αμάξια είναι ό,τι χειρότερο κατασκεύασε η βιομηχανία μαζί με τα οπλικά συστήματα. Μήπως όμως αυτές οι απόψεις πρέπει να αποσιωπηθούν; Μήπως πρέπει να συναινέσουν και οι αναρχικοί στο βιομηχανικό πολιτισμό;
Τον προηγούμενο αιώνα εγκαινιάστηκαν όπλα μαζικής καταστροφής, πυρηνικές εγκαταστάσεις σκόρπισαν την μόλυνση, θάλασσες και ποτάμια μολύνθηκαν ή διαλύθηκαν, τα βουνά τρυπήθηκαν από πολλές χιλιάδες ορυχεία, η γενετική τεχνοεπιστήμη εισέβαλε και έλεγξε τα γονίδια ζωντανών οργανισμών, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές διαμόρφωσαν νέα πεδία αγορών και οργάνωσης της κυριαρχίας, ο συστηματοποιημένος έλεγχος του φυσικού κόσμου έγινε αυτοσκοπός με μονοκαλλιέργειες και βιομηχανίες κρέατος και τα δόγματα της κυριαρχίας, όπως ότι η παραγωγή-κατανάλωση και η μηχανοποίηση της ζωής είναι κάτι το καλό, επικράτησαν. Αυτές οι συνθήκες, που ακόμα αναπτύσσονται, δεν γίνεται να αποσιωπούνται ούτε να γίνονται αποδεκτές. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η συνολική αντιπαράθεση με το εξουσιαστικό οικοδόμημα.
Το να φτιάχνουμε την έννοια της αναρχίας με βάση τον τρόπο ζωής που έχουμε συνηθίσει και χωρίς να αναλογιζόμαστε τί θέση έχουμε μέσα στο παγκόσμιο εξουσιαστικό πλέγμα είναι μια συμφεροντολογική και υποκριτική-πολιτική στάση. Η υποστήριξη της βιομηχανοποίησης και του αστικού τρόπου ζωής δε συνδέεται με τον απελευθερωτικό αναρχικό αγώνα. Το να ζει ο άνθρωπος με ηλεκτρικό ρεύμα ή να περιτριγυρίζεται από ηλεκτρικές συσκευές και αμάξια έχει άμεση σχέση με την ύπαρξη της κυριαρχίας, πράγμα που δεν είναι μυστικό, αλλά ένα ξεκάθαρο γεγονός, αν θέλουμε να σκεφτόμαστε.
Η σύμπλευση με τον αστικό τρόπο ζωής είναι μια μεγάλη συναίνεση και βρίσκεται ενάντια στο αναρχικό πρόταγμα. Ασχέτως που οι πιο πολλοί αντιεξουσιαστικοί κύκλοι μιλάνε για διαχείριση του αστικού οικοδομήματος, με τον α’ ή β’ τρόπο η ύπαρξη της εξουσίας από τον πολιτισμό-αστισμό δεν απαλείφεται. Το να επιδιώκουμε την αναρχία πάει να πει ότι δεν θέλουμε καμία εξουσία, πόσο μάλλον ένα παγκόσμιο σύστημα. Ο εξορθολογισμός μιας κατάστασης χωρίς κράτος και η προσαρμογή της στα μέτρα και τα σταθμά της εξημέρωσης είναι κάτι το αντιφατικό, είναι η απεικόνιση μιας δήθεν ελεύθερης ζωής με βάση τις αντιλήψεις και τις δομές της κυριαρχίας.
Σύμπραξη για την αναρχία