Αναρχία και κινήματα
Η λέξη κίνημα χρησιμοποιήθηκε αρχικά από ιστορικούς για να περιγράψουν διάφορες σχολές σκέψης, καλλιτεχνικές ή φιλοσοφικές τάσεις. Ως πολιτική ορολογία άρχισε να χρησιμοποιείται μόλις τον 19ο αιώνα, σχετικά πρόσφατα σε σχέση με τον αρχικό τρόπο χρήσης της λέξης αυτής. Για την ιστορία μια από τις πρώτες εμφανίσεις της λέξης κίνημα, ανατρέχει στη γαλλική επανάσταση του Ιουλίου του 1830, όταν οι φορείς της αλλαγής ονομάστηκαν partie du mouvement (μερίδα της κίνησης) και οι αντίπαλοί τους partie de l’ordre (μερίδα της τάξης). Είναι γεγονός ότι διάφοροι επιστήμονες, δημοσιογράφοι κτλ στην προσπάθεια τους να περιγράψουν γεγονότα του παρελθόντος που είχαν συμμετοχή μεγάλου αριθμού ανθρώπων τα βάφτισαν κινήματα. Ή πάλι για να περιγράψουν ένα σύνολο απόψεων και ιδεών που φαινομενικά μπορεί να προσομοίαζαν τα ονόμαζαν κινήματα αποκρύβοντας με αυτό τον τρόπο τις διαφοροποιήσεις που υπήρχαν.
Η αλήθεια είναι ότι το κίνημα ως έννοια άρχισε να χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις πιο έντονες και διακριτές εκδηλώσεις αντιπαράθεσης της κοινωνίας προς το κράτος. Όμως μέσα από τα χρόνια και λόγω της ουδετερότητας που αποπνέει η έννοια αυτή, χρησιμοποιήθηκε εύκολα από εξουσιαστές για τους δικούς τους σκοπούς.
Είναι γεγονός ότι πολλοί εξουσιαστικοί σχηματισμοί, όπως είναι και τα κόμματα, στην προσπάθεια τους να παρεισφρήσουν στον κοινωνικό χώρο και να τον αφομοιώσουν στο στρατηγικό τους πρόγραμμα πλασάρονται προς τα έξω ως κινήματα. Τα παραδείγματα σήμερα στον Ελλαδικό χώρο είναι πολλά. Παρατηρούμε δηλαδή πολλά κόμματα να παρουσιάζονται ως κινήματα ή να βαφτίζονται ως εκφραστές κάποιου υποτιθέμενου κινήματος. Η συνταγή πλέον είναι παλιά, όλη αυτή η πολιτική στρατηγική τους βασίζεται φυσικά στο να εγκολπώσουν όσο περισσότερο κόσμο μπορούν στις τάξεις τους.
Αυτό τον ελιγμό μπορεί να τον διαπιστώσει κανείς σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή του τελευταίου αιώνα αλλά κυρίως σε περιόδους «κρίσης». Για παράδειγμα πριν και μετά τον 1ο και 2ο παγκόσμιο πόλεμο όπου η κοινωνική δυσαρέσκεια μεταφράστηκε στην ανάπτυξη κινημάτων (φασιστικό, ναζιστικό, κουμμουνιστικό) τα οποία μετά εδραιώθηκαν ως κόμματα.
Ας δούμε τώρα κάποια γενικά χαρακτηριστικά των κινημάτων, τα οποία ενδεχομένως να μην ισχύουν απαραίτητα ταυτόχρονα σε κάθε κίνημα.
-Τα κινήματα αναμφίβολα μπορούν να αναφέρονται σε κάθε ιδεολογικοπολιτικό χώρο (αριστερό, δεξιό, κεντρώο, λαϊκό, εθνικό, πατριωτικό κτλ).
-Συνήθως έχουν μια αρχή και ένα τέλος, δηλαδή εμφανίζονται προδιαγράφουν μια πορεία και σβήνουν.
-Επικεντρώνονται κυρίως σε ένα συγκεκριμένο ζήτημα.
-Συνήθως κατευθύνονται από κάποια ηγεσία, μια επιτροπή ή κάποιους εκλεχτούς. Φυσικά πίσω από κάποιο υποτιθέμενο κίνημα συχνά κάποιοι μέντορες είναι με τις κάλπες στα χέρια.
-Τα κινήματα έχουν ως βασικό σκοπό την αύξηση των μελών τους αποφεύγοντας την όποια κριτική και ανάλυση που θα δυσαρεστούσε κάποιους.
-Συνήθως σήμερα σε διάφορα κινήματα αποκρύβεται η ιδιότητα των συμμετεχόντων παρουσιάζοντας μια ουδετερότητα μήπως και τσιμπήσει κανένας αφελής.
-τα κινήματα κινούνται στο πλαίσιο της πολιτικής και του πολιτικαντισμού, επειδή με έμμεσο τρόπο γίνεται η προσπάθεια πρώτα της συσπείρωσης κόσμου απαλείφοντας και αποκρύβοντας την ετερότητα τους, κατά δεύτερον γίνεται καλούπωμα των συμμετεχόντων χωρίς να γίνεται μια δημιουργική σύνθεση.
Σήμερα η λέξη «κίνημα» είναι μια λέξη που χρησιμοποιείται συχνά από διάφορους πολιτικούς αναλυτές, επαγγελματίες ή μη, αλλά και από κόσμο που συμμετέχει σε κοινωνικούς ή πολιτικούς αγώνες. Συνήθως όλοι αυτοί που χρησιμοποιούνε την λέξη εννοούν και κάτι το διαφορετικό. Αυτό συμβαίνει επειδή έχουν διαφορετικές αντιλήψεις, απόψεις ή αναλύουν διαφορετικά τις συνθήκες εκμετάλλευσης.
Πώς γίνεται όμως κάποιοι που έχουν σαφείς διαφορές στο επίπεδο των απόψεων, των μέσων και των σκοπών να χρησιμοποιούν με ευκολία μια «έννοια» η οποία απαλείφει την κάθε διαφοροποίηση; Αυτό είναι ένα εύλογο ερώτημα για μας, το οποίο δείχνει ότι κάπου εδώ σταματάει και το όποιο παιχνίδι με τις λέξεις. Επειδή απλά η άκριτη χρήση εννοιών αν δεν γίνεται από σκοπιμότητα και κουτοπονηριά, οδηγεί σε λάθη. Λάθη που ξεκινούν από μια λάθος αντίληψη και ερμηνεία και οδηγούν σε λανθασμένες πράξεις, κυρίως στο επίπεδο συνεργασίας με αφομοιωτικούς μηχανισμούς ή όσμωση με εξουσιαστικές ιδεολογίες. Αλλά και στην χειρότερη εκδοχή λάθη τα οποία οδηγούν στην αντίθετη κατεύθυνση από τον αρχικό σκοπό και την ενδυνάμωση της κυριαρχίας.
-Υπάρχει αναρχικό κίνημα;
-Ευτυχώς όχι. Ας αφήσουμε τις αδόκιμες ετικέτες για τους κοινωνιολόγους!
Ως γνωστό οι αναρχικοί και οι αναρχικές δεν ανήκουν σε κάποιο κόμμα και κατ’ εμάς ούτε σε κάποιο κίνημα. Οι αναρχικοί-ες δεν μπορούν να ενταχθούν σε μια ενιαία ομπρέλα είτε λέγεται κίνημα είτε κάπως αλλιώς(χώρος). Αναρχία και κίνημα είναι ασύμβατες καταστάσεις και έννοιες. Θα ήταν οξύμωρο να δεχθούμε οποιαδήποτε προσπάθεια ομογενοποίησης και ισοπέδωσης της διαφορετικότητας μας από πολιτικές πρακτικές. Είναι θεμιτό οι αναρχικοί-ες σύντροφοι να γνωρίζουν που συμφωνούν και που διαφωνούν και αν είναι εφικτό να συνεργάζονται και να συνθέτουν δημιουργικά για την προώθηση των απόψεων τους και της αναρχίας και δεν είναι ωραίο αλλά ούτε είναι ανάγκη να μπαίνουμε σε καλούπια. Ούτε μας αρμόζει ένας αγώνας ποσοτικοποίησης των αναρχικών κάνοντας στην άκρη ζητήματα θεώρησης και ήθους, για να γίνουμε πιο «αρεστοί».
Ακόμα είναι παγίδα ως και ασυνέπεια για αναρχικούς-ες να ενσωματώνονται σε κινήματα ή άλλους σχηματισμούς που αποκρύβουν το ότι είναι αναρχικοί-ες σε μία προσπάθεια να «επηρεάσουν κόσμο»(αλήθεια προς ποια κατεύθυνση;). Θα ήταν θλιβερό αναρχικοί-ες να αποδέχονται κανόνες που τους απαγορεύουν να διαδίδουν τις απόψεις τους ως τέτοιοι (δημόσια και υπογραμμένα) για χάρη κάποιου κινήματος, όπως έγινε με το κίνημα των αγανακτισμένων. Αλλά ούτε μας αρμόζει μια κατάσταση η οποία αρνείται να ορίσει προς τα πού πάει και απλά συσπειρώνει κόσμο γύρω από ένα κεντρικό ζήτημα. Επειδή θεωρούμε ότι όσο πιο καλά ορίσουμε ποιος είναι ο στόχος μας, θα βρούμε και τα κατάλληλα μέσα αγώνα για την κατεύθυνση αυτή.
Οι αναρχικοί-ες θεωρούμε ότι δεν έχουν σαν σκοπό του αγώνα τους να δημιουργήσουν κάποιο επαναστατικό κίνημα που θα παίξει το ρόλο του αντίδοτου για τις ασθένειες της κοινωνίας και του συστήματος και το οποίο στη συνέχεια θα σκάσει σαν φούσκα. Αλλά να κάνουν σταθερά βήματα, να συνθέσουν συλλογικότητες και να αλληλεπιδρούν στον κοινωνικό χώρο με πολύμορφη δράση με σκοπό την αναρχία.
Εργατικό, λαϊκό και ταξικό κίνημα
Μετά τις 20/10/11 και τις συγκρούσεις κόσμου με την περιφρούρηση του ΠΑΜΕ ακολούθησαν πολλές τοποθετήσεις γύρω από το θέμα. Κάποιες τοποθετήσεις ανάφεραν για το ΚΚΕ ότι «διασπά το εργατικό κίνημα» ή μίλησαν για «ενδοκινηματική σύγκρουση». Παρατηρεί κανείς ότι η λέξη κίνημα εξαφανίζει την κάθε διαφορά ενός εξουσιαστικού μηχανισμού όπως του ΚΚΕ με ανθρώπους που πολεμάνε την εξουσία. Δυστυχώς αρκετοί αρνούνται να καταλάβουν ότι άλλο κυριαρχία και άλλο αναρχία και διαλέγουν την μέση οδό που εδώ είναι το κίνημα, για να κάνουν πολιτική.
Ακόμα γίνεται φανερό ότι οι αγώνες μέσα από ένα εργατικό, λαϊκό και ταξικό κίνημα δεν έχουν απελευθερωτική προοπτική. Δεν είναι ενάντια σε κάθε είδους κράτος και εξουσία, αλλά διεξάγουν ενδοσυστημική πάλη. Φυσικά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να έχουν ως πιο ριζοσπαστικό σκοπό την ανατροπή του οικονομικού και πολιτικού συστήματος για να οικοδομήσουν ένα άλλο.
Ένα παλιό σύνθημα των καταστασιακών έλεγε «Τα κινήματα γεννιούνται για να πεθάνουν».
Σύμπραξη για την αναρχία